Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có trái thanh long, ớt và đậu bắp, hiện đang đối mặt với khó khăn khi không thể được xuất khẩu sang thị trường Liên minh châu Âu (EU) do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Thông tư số 12/2025/TT-BNNPTNT, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, đã chuyển trách nhiệm cấp phép này từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sang Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương.
Tuy nhiên, các Sở An toàn thực phẩm, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết vẫn chưa có đủ cơ sở pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong các quy định pháp luật hiện hành. Điều này đã dẫn đến tình trạng ách tắc trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Kể từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt và đậu bắp đã bị mắc kẹt và không thể được xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.
Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị, tương đương với giá trị 2,4 triệu USD, đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu. Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này đã được chuyển giao cho các địa phương.
Trong khi đó, các cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này. Tại một hội nghị tổ chức vào ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Như vậy, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, các cơ quan chức năng cần khẩn trương rà soát và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, đồng thời đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm được thực hiện một cách nhanh chóng và minh bạch. Việc này không chỉ giúp恢復 hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp mà còn góp phần bảo vệ uy tín và thương hiệu của Việt Nam trên thị trường quốc tế.
