Trong bối cảnh hiện nay, việc xác định đúng “bối cảnh mới” cho kinh tế Việt Nam trong trung và dài hạn đang trở thành một thách thức quan trọng. Tại Diễn đàn Tăng trưởng Kinh tế Việt Nam 2025 (VEGF), TS. Cấn Văn Lực – Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia – đã nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề này. Ông cảnh báo về sự gia tăng của rủi ro bất định toàn cầu và những thách thức mà Việt Nam cần vượt qua để đạt được hiệu quả cao hơn trong tăng trưởng kinh tế.
TS. Cấn Văn Lực cho rằng, mặc dù thế giới đang đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức, nhưng vẫn còn những thuận lợi cơ bản mà Việt Nam có thể tận dụng. Sự phát triển của khoa học – công nghệ đang tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế. Sức chống chịu của kinh tế toàn cầu và Việt Nam đã được cải thiện sau đại dịch, và cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình. Đây là những yếu tố quan trọng mà Việt Nam cần xem xét để xây dựng chiến lược tăng trưởng phù hợp.
Về tăng trưởng kinh tế, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh rằng Việt Nam cần gắn tăng trưởng cao với bền vững trên 4 trụ cột: Kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường. Để đạt được mục tiêu này, ông đề xuất giảm tỷ lệ đầu tư toàn xã hội xuống còn 37% GDP và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Điều này sẽ giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào vốn và tăng cường vai trò của khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tăng trưởng kinh tế.
TS. Lực phân tích rằng tăng trưởng của Việt Nam vẫn dựa nhiều vào vốn, trong khi năng suất lao động và yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) còn đóng góp thấp. Để thay đổi tình trạng này, ông kiến nghị nâng tốc độ tăng năng suất lao động lên ít nhất 6,5 – 7%/năm trong giai đoạn 2026–2030 và tăng tỷ trọng đóng góp của TFP lên 55 – 60% đến năm 2045. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải đổi mới mô hình tăng trưởng và tập trung vào nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và áp dụng công nghệ mới.
Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng bền vững, TS. Cấn Văn Lực đề xuất thực hiện “3I đồng thời” (Đầu tư – Nhập công nghệ – Đổi mới sáng tạo) và huy động nguồn lực từ thể chế và trong dân. Ông nhấn mạnh việc chống lãng phí và tiết kiệm nguồn lực cần được đưa vào chiến lược quốc gia. Điều này sẽ giúp Việt Nam tận dụng được nguồn lực và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
Cuối cùng, TS. Cấn Văn Lực lưu ý về nguy cơ khủng hoảng bong bóng khi tăng trưởng nóng và đề xuất các giải pháp để kiểm soát thị trường tài chính và bất động sản. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có các chính sách phù hợp để quản lý rủi ro và đảm bảo sự ổn định của thị trường.
Tóm lại, để đạt được hiệu quả cao hơn trong tăng trưởng kinh tế, Việt Nam cần tái cấu trúc tăng trưởng trên cơ sở gắn tăng trưởng cao với bền vững. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, áp dụng công nghệ mới và huy động nguồn lực từ thể chế và trong dân.
