Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và thay đổi của các dòng sông trên toàn cầu. Theo một nghiên cứu gần đây, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi, vốn là những thành phần quan trọng của môi trường tự nhiên.
Sông ngòi đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cho các hệ sinh thái đa dạng trên Trái Đất. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã là một bài toán phức tạp mà các nhà nghiên cứu phải đối mặt trong hơn một thế kỷ qua. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để làm sáng tỏ vấn đề này.
Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông dựa trên các hình ảnh vệ tinh trên toàn cầu trong 36 năm. Kết quả cho thấy rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện là hai yếu tố quyết định quan trọng đối với sự hình thành các nhánh sông. Khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại: đơn dòng và đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất thế giới đều là sông đa dòng, trong khi sông Mississippi đơn dòng ở Mỹ là một ngoại lệ. Sự phân loại này giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về đặc điểm và hành vi của các dòng sông khác nhau.
Nghiên cứu này cũng cung cấp cái nhìn sâu hơn về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp tính toán thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này bao gồm các biến số quan trọng và có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi. Từ đó, các giải pháp bảo vệ và quản lý sông ngòi có thể được thực hiện một cách hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững.
Nghiên cứu này đã mở ra một hướng mới trong việc hiểu và quản lý các hệ sinh thái sông ngòi. Thông qua việc áp dụng các kiến thức mới này, con người có thể giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và bảo vệ các dòng sông cho thế hệ tương lai. Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, vui lòng truy cập vào trang web của Đại học California, Santa Barbara.
