Thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng. Mặc dù nhiều dự án giảm phát thải đã hoàn thành đo đạc và xác minh tín chỉ carbon, nhưng việc bán tín chỉ carbon ra nước ngoài vẫn chưa thể thực hiện do các quy định hiện hành. Điều này dẫn đến việc các cộng đồng giữ rừng và canh tác giảm phát thải thiếu nguồn lực và cơ hội tham gia thị trường.
TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển (CODE), chia sẻ về trải nghiệm của mình khi khu sinh quyển 300 ha rừng tự nhiên do đơn vị ông quản lý đã hoàn tất đo đạc, xác minh tín chỉ carbon và có đối tác nước ngoài sẵn sàng mua. Tuy nhiên, việc bán không thể tiến hành do quy định của Chính phủ. Quyết định 232 của Chính phủ quy định việc bán tín chỉ carbon ra quốc tế cần được Thủ tướng phê duyệt để đảm bảo Việt Nam còn đủ tín chỉ cho thị trường trong nước.
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng thị trường carbon tại Việt Nam hiện vẫn chỉ tồn tại ở dạng tiềm năng, chưa thực sự vận hành. Để phát triển thị trường này, cần có chính sách mới bao gồm việc xây dựng hệ thống giao dịch, định danh hàng hóa, và tổ chức vận hành thị trường.
Các chuyên gia cũng cho rằng cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho hộ gia đình và cộng đồng nhỏ lẻ tham gia thị trường. Bà Betty Palard, Đồng sáng lập Ủy ban Tài chính Bền vững EuroCham, cho rằng muốn xây dựng thị trường tín chỉ hiệu quả, Việt Nam cần thay đổi góc nhìn và tập trung vào tín chỉ ‘xanh lá cây’ từ rừng và nông nghiệp. Câu chuyện của kỹ sư Hồ Quang Cua, người phát triển giống gạo ST25, là minh chứng sống động cho việc giảm phát thải và bảo vệ văn hóa, sinh kế của cộng đồng dân tộc thiểu số.
Tại Tọa đàm Net Zero 2025, các chuyên gia nhận định Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt từ rừng và nông nghiệp. Tuy nhiên, cần một loạt điều kiện để khai phá tiềm năng đó, bao gồm thể chế rõ ràng, cơ chế ủy quyền sớm, hệ thống MRV (đo đạc, báo cáo, xác minh) dễ tiếp cận và nền tảng số mở. Việc xây dựng và phát triển thị trường tín chỉ carbon không chỉ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải mà còn mở ra cơ hội kinh tế mới cho các cộng đồng giữ rừng và canh tác bền vững.
Để tháo gỡ tắc nghẽn trên thị trường tín chỉ carbon, các chuyên gia và doanh nghiệp đang chờ đợi những chính sách mới và đột phá từ Chính phủ. Việc cho phép bán tín chỉ carbon ra nước ngoài một cách linh hoạt và có cơ chế hỗ trợ cụ thể sẽ giúp khơi thông thị trường, đồng thời đảm bảo Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải và phát triển bền vững.
