Ngày 01/08, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây ra một cú sốc khi quyết định sa thải Trưởng Cục Thống kê Lao động Erika McEntarfer, chỉ vài giờ sau khi cơ quan này công bố báo cáo việc làm tháng 7 không đạt kỳ vọng. Ông Trump cáo buộc bà McEntarfer, người được Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm, đã thao túng số liệu việc làm vì mục đích chính trị.

Trong một bài đăng trên Truth Social, ông Trump viết rằng số liệu việc làm của Mỹ đang được lập bởi một người do ông Biden bổ nhiệm, và người này đã làm giả số liệu việc làm trước cuộc bầu cử để giúp Kamala Harris thắng cử. Ông Trump chỉ đạo đội ngũ của mình sa thải bà McEntarfer ngay lập tức và thay thế bằng một người có năng lực và trình độ hơn.

Một phát ngôn viên của Cục Thống kê Lao động xác nhận bà McEntarfer đã bị sa thải và Phó Trưởng cục William Wiatrowski sẽ đảm nhiệm vai trò Quyền Trưởng cục. Động thái này diễn ra cùng ngày Cục Thống kê Lao động công bố số liệu việc làm tháng 7, cho thấy chỉ có 73.000 việc làm mới được tạo ra, thấp hơn kỳ vọng của thị trường.

Cục Thống kê Lao động cũng điều chỉnh giảm mạnh số liệu hai tháng trước đó, cắt tổng cộng 258.000 việc làm so với con số đã công bố trước đây. Điều này đưa tỷ lệ tăng trưởng việc làm trung bình ba tháng qua xuống mức 35.000 việc làm, thấp nhất kể từ đại dịch Covid-19.

Ông Trump và các nghị sĩ Cộng hòa đã nhiều lần chỉ trích Cục Thống kê Lao động về phương pháp thu thập dữ liệu. Những lần điều chỉnh số liệu lớn đã trở thành mục tiêu chỉ trích. Trump nhắc lại rằng năm ngoái, cơ quan này cũng đã phải điều chỉnh giảm mạnh số liệu việc làm trong 12 tháng trước tháng 3/2024.

Kế hoạch ngân sách năm nay của ông Trump đề xuất cắt giảm 8% nhân viên tại Cục Thống kê Lao động, làm dấy lên lo ngại về độ tin cậy của các số liệu về việc làm, giá tiêu dùng và nhiều chỉ số kinh tế quan trọng khác.

Các chuyên gia và cựu nhân viên Cục Thống kê Lao động đã lên tiếng chỉ trích việc sa thải bà McEntarfer. Họ cho rằng quyết định này tạo ra tiền lệ nguy hiểm và làm tổn hại uy tín của cơ quan thống kê.

Cùng ngày, ông Trump cũng lên tiếng chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell, cho rằng ông Powell đang cố gắng giúp Kamala Harris thắng cử bằng cách giữ lãi suất cao. Ông Trump cũng đề nghị ông Powell nghỉ hưu.

Báo cáo việc làm yếu kém đã dẫn đến một đợt bán tháo mạnh trên thị trường chứng khoán, với chỉ số Dow Jones giảm hơn 500 điểm và Nasdaq Composite giảm hơn 2%.

Chỉ số giá tiêu dùng tại Mỹ đã tăng trong tháng 6, đánh dấu sự thay đổi trong nền kinh tế khi các mức thuế quan áp đặt bởi Tổng thống Donald Trump bắt đầu có tác động. Theo số liệu mới nhất từ Cục Thống kê Lao động Mỹ công bố vào ngày 15/07, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 0,3% so với tháng trước và tăng 2,7% so với cùng kỳ năm trước. Con số này khớp với dự báo của Dow Jones.

Khi loại trừ giá thực phẩm và năng lượng, CPI lõi tăng 0,2% so với tháng trước, thấp hơn mức dự báo 0,3% của các chuyên gia kinh tế. So với cùng kỳ năm trước, CPI lõi tăng 2,9%, phù hợp với dự báo. Trước tháng 6, lạm phát trong 12 tháng qua có xu hướng giảm dần từ mức 3% vào tháng 1/2025.

Mặc dù dữ liệu tháng 6 cho thấy các tín hiệu trái chiều về tác động của thuế quan lên giá cả, một số mặt hàng như xe mới và xe cũ đã giảm giá, trong khi giá quần áo và đồ nội thất gia đình lại tăng. Cụ thể, giá xe mới giảm 0,3%, xe cũ và xe tải giảm 0,7%, trong khi giá quần áo tăng 0,4% và đồ nội thất gia đình tăng 1%.

Chi phí nhà ở tiếp tục tăng, với mức tăng 0,2% so với tháng trước và 3,8% so với cùng kỳ năm trước. Đây vẫn là yếu tố đóng góp lớn nhất vào mức tăng CPI tổng thể. Giá thực phẩm tăng 0,3% so với tháng trước và 3% so với cùng kỳ, trong khi giá năng lượng tăng 0,9% sau khi sụt giảm trong tháng 5.

Các chuyên gia kinh tế nhận định rằng rất khó để xác định rõ ràng tác động của thuế quan lên giá cả từ báo cáo này. Mặc dù vậy, họ vẫn kỳ vọng rằng thuế quan sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng trong tương lai. Dan North, nhà kinh tế cấp cao tại Allianz Trade North America, cho biết: ‘Bạn có những mức tăng thuế quan khá lớn này. Chắc chắn sẽ chuyển sang người tiêu dùng, và tôi vẫn nghĩ sẽ như vậy, nhưng chưa thể hiện trong báo cáo này’.

Trong bối cảnh giá cả tăng, thu nhập theo giờ sau điều chỉnh lạm phát đã giảm 0,1% trong tháng 6. Trước đó, Tổng thống Trump đã kêu gọi Fed hạ lãi suất, cho rằng thuế quan không làm tăng lạm phát và việc Fed từ chối hạ lãi suất đang làm tăng chi phí trả nợ của Mỹ.

Ngày 10/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng các quốc gia không đạt được thỏa thuận thương mại song phương với Washington sẽ phải đối mặt với mức thuế từ 15% đến 20% đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Ông Trump cho biết mức thuế này sẽ áp dụng cho phần lớn các đối tác thương mại không đạt được thỏa thuận trước thời hạn 1/8.

“Tôi nghĩ mức thuế sẽ rơi vào khoảng 15% đến 20%, có lẽ là một trong hai con số đó”, ông Trump nói với các phóng viên. Mức thuế mà ông Trump đề cập cao hơn nhiều so với mức 10% mà ông công bố hồi tháng 4. Tuần trước, ông tuyên bố rằng Mỹ sẽ áp thuế đơn giản và trực tiếp từ 15% đến 50% đối với các quốc gia không có quan hệ tốt với Mỹ.

Chính quyền ông Trump sẽ sớm thông báo cho khoảng 200 quốc gia về mức thuế mới, mà ông gọi là “thuế thế giới”. Ông Trump đã công bố mức thuế lên tới 50% đối với một số quốc gia, bao gồm cả Brazil, nếu những nước đó không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ.

Các tuyên bố gần đây của ông Trump đã khiến nhiều quốc gia gấp rút bước vào các cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm mức thuế thấp hơn. Ấn Độ, Pakistan, Canada và Thái Lan là một số quốc gia đang đàm phán với Mỹ.

Chỉ một ngày trước, ông Trump đã đạt được một thỏa thuận thương mại quy mô lớn với Liên minh châu Âu (EU), bao gồm mức thuế 15% đối với phần lớn hàng hóa EU, 600 tỷ USD đầu tư từ các công ty châu Âu vào Mỹ, và 750 tỷ USD mua năng lượng từ Mỹ trong 3 năm tới.

Thỏa thuận với EU diễn ra sau khi Mỹ đạt được thỏa thuận 550 tỷ USD với Nhật Bản hồi tuần trước, cùng các thỏa thuận nhỏ hơn với Anh, Indonesia. Một số cuộc đàm phán khác vẫn đang tiếp diễn, bao gồm với Ấn Độ.

Ông Trump nhiều lần bày tỏ quan điểm theo đuổi một hệ thống thuế quan rõ ràng, thay vì các đàm phán phức tạp với từng quốc gia. “Chúng tôi sẽ đặt ra một mức thuế cho phần còn lại của thế giới. Và đó là số tiền họ sẽ phải trả nếu muốn làm ăn với Mỹ”, ông nhấn mạnh.

Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết đàm phán thương mại với Mỹ đang bước vào giai đoạn căng thẳng. Ông thừa nhận rằng Canada vẫn đang hy vọng đạt được một mức thuế thấp hơn con số 35% mà ông Trump đã công bố đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada.

Ngày 22-7, một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ thương mại giữa Mỹ và Philippines đã được Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố. Sau cuộc gặp gỡ với Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. tại Nhà Trắng, hai lãnh đạo đã đạt được thỏa thuận thương mại mang lại lợi ích cho cả hai quốc gia. Theo thỏa thuận này, Mỹ sẽ áp mức thuế quan 19% đối với hàng hóa từ Philippines, giảm nhẹ từ mức 20% như dự kiến ban đầu. Đổi lại, Philippines sẽ mở cửa thị trường và áp thuế 0% đối với hàng hóa Mỹ.

Tổng thống Marcos Jr. đã đánh giá cao thành tựu này, cho rằng mức giảm 1% có vẻ nhỏ nhưng thực sự là một thành công đáng kể trong bối cảnh hiện nay. Các nhà phân tích nhận định rằng thỏa thuận này mang lại sự chắc chắn hơn trong thương mại cho Philippines, một đồng minh lâu đời của Mỹ tại Thái Bình Dương. Việc đạt được thỏa thuận này cũng thể hiện sự nỗ lực của cả hai quốc gia trong việc tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư.

Trước đó, Mỹ cũng đã đạt được thỏa thuận tương tự với Indonesia, với mức thuế quan 19% cho hàng hóa Indonesia. Tổng thống Trump tự hào tuyên bố rằng thỏa thuận này cho phép Mỹ bảo vệ hoạt động sản xuất trong nước trong khi vẫn có được quyền tiếp cận thị trường rộng lớn. Ông Trump cũng nhấn mạnh rằng thỏa thuận này là một phần của nỗ lực nhằm tăng cường quan hệ thương mại giữa Mỹ và các nước châu Á.

Thỏa thuận đột phá nhất là với Nhật Bản, khi Tokyo sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ và Mỹ sẽ nhận được 90% lợi nhuận. Nhật Bản sẽ trả thuế đối ứng với mức 15%. Đây là một thỏa thuận quan trọng, thể hiện sự hợp tác chặt chẽ giữa Mỹ và Nhật Bản trong lĩnh vực thương mại và đầu tư.

Trong bối cảnh hạn chót ngày 1-8 để áp thuế quan cao hơn đang đến gần, các nước châu Á khác đang lo ngại về áp lực cạnh tranh. Hàn Quốc và Đài Loan đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) vừa hạ dự báo tăng trưởng cho các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á – Thái Bình Dương, còn 4,7% năm 2025 và 4,6% năm 2026. ADB cảnh báo triển vọng khu vực có thể xấu đi nếu căng thẳng thương mại và thuế quan leo thang.

Cuộc đàm phán thương mại giữa các nước đang diễn ra gấp rút trước thời hạn 1-8. Thái Lan hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận với Mỹ về giảm mức thuế quan 36% trước thời hạn này. Các quốc gia châu Á đang nỗ lực đàm phán để đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ việc áp thuế quan cao hơn.

Các chuyên gia tài chính và một số nhân vật quan trọng trong chính quyền Mỹ đã đưa ra lời khuyên đến Tổng thống Donald Trump về việc không nên sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell. Mục đích chính là tránh những rủi ro không đáng có về mặt chính trị và kinh tế.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent là một trong những người đưa ra lời khuyên này. Ông nhấn mạnh rằng nhiệm kỳ của Powell sẽ kết thúc vào tháng 5 năm 2026. Việc sa thải ông vào thời điểm hiện tại được coi là không cần thiết, đặc biệt khi nền kinh tế đang trong tình trạng ổn định và thị trường phản ứng tích cực với các chính sách mà Trump đã triển khai. Thông tin về khả năng Trump sa thải Powell đã gây ra sự bất ổn trên thị trường tài chính và dấy lên lo ngại về việc can thiệp chính trị vào hoạt động của Fed. Điều này có thể làm suy yếu tính độc lập của cơ quan này trong việc kiểm soát lạm phát.

Ngoài ra, Bessent cũng chỉ ra rằng nếu Powell bị sa thải, vị trí Chủ tịch tạm quyền sẽ được giao cho Phó Chủ tịch Fed Philip Jefferson. Đáng chú ý, Jefferson cũng được bổ nhiệm bởi Tổng thống Biden và có mối quan hệ chặt chẽ với Powell. Điều này cho thấy sự phức tạp trong việc thay đổi lãnh đạo tại Fed và những ảnh hưởng có thể xảy ra.

Bessent tư vấn rằng Trump nên tận dụng cơ hội chiến lược vào đầu năm 2026. Vào thời điểm đó, hai vị trí quan trọng tại Fed sẽ được bổ nhiệm lại. Đây sẽ là thời cơ để định hình lâu dài đường hướng của cơ quan này. Qua đó, Trump có thể ảnh hưởng đến chính sách tài chính và tiền tệ trong dài hạn, thay vì thực hiện một động thái có thể gây ra nhiều rủi ro như sa thải Powell ngay thời điểm này.

Cuối cùng, các khuyến nghị này không chỉ tập trung vào việc ổn định thị trường tài chính mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì tính độc lập của Fed. Một cơ quan tài chính độc lập giúp đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra dựa trên tình hình kinh tế thực tế chứ không phải là áp lực chính trị ngắn hạn.

Chính sách thuế quan dưới thời Tổng thống Donald Trump có thể mang lại cho ngân sách Mỹ một khoản thu khổng lồ lên đến 2.700 tỷ USD trong thập kỷ tới, theo đánh giá của Morgan Stanley. Ngân hàng đầu tư này đã đưa ra một phân tích chi tiết về chiến lược thuế quan mới được áp dụng gần đây, cho thấy sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận của chính quyền ông Trump.

Trước đây, chính quyền của ông Trump đã áp dụng mức thuế đồng loạt cho toàn bộ hàng nhập khẩu. Tuy nhiên, chiến lược mới này lại giống như một bức tranh ghép mảnh, với mỗi mảnh là một ngành hàng, một đối tác thương mại khác nhau, tạo nên một tổng thể đa sắc và khó đoán. Morgan Stanley chỉ ra rằng, chính quyền của ông Trump đã chuyển từ việc áp dụng mức thuế đồng loạt sang chiến lược đánh thuế có chọn lọc – theo từng quốc gia, từng nhóm hàng hóa.

Sự thay đổi này khiến chính sách thuế trở nên phức tạp và tác động đến thị trường theo nhiều cách khác nhau. Hiện tại, 21% tổng kim ngạch nhập khẩu vào Mỹ được miễn thuế, nhưng mức độ miễn trừ rất khác nhau giữa các đối tác. Ví dụ, 30% hàng từ EU và 64% từ Malaysia được miễn thuế. Trong khi đó, Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức thuế tương ứng là 50% và 30%, chủ yếu trong lĩnh vực ô tô và linh kiện.

Việc áp thuế cũng không thống nhất về thời điểm, có mức áp ngay, có mức bị trì hoãn hoặc bị thay đổi theo tiến trình đàm phán. Điều này khiến tác động của chính sách thuế trở nên khó lường hơn bao giờ hết. Theo tính toán của Morgan Stanley, nếu duy trì mức thu như hiện tại, Kho bạc Mỹ có thể thu tới 2.700 tỷ USD trong 10 năm tới – một con số chưa từng có tiền lệ.

Tuy nhiên, đi kèm với đó là rủi ro lạm phát. Đồng USD đã mất giá 10% kể từ đầu năm 2025, trong khi thuế quan leo thang có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, trực tiếp tạo áp lực lên lạm phát và biên lợi nhuận doanh nghiệp. Không phải tất cả các ngành đều bị tác động tiêu cực. Các công ty công nghệ có thể hưởng lợi từ đồng USD yếu, nhưng các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những công ty phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu lại đang đối mặt với chi phí đầu vào tăng mạnh và rủi ro gián đoạn sản xuất.

Chính sách thuế hiện tại giống như một mê trận, rất động, rất linh hoạt – và cũng rất bất định. Khi cuộc chơi thuế quan bước sang giai đoạn phức tạp hơn, giới đầu tư, doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên mới – nơi ngân sách Nhà nước có thể bội thu, nhưng đổi lại là áp lực ngày càng lớn đè lên vai chính người dân.

Morgan Stanley đã đưa ra một cảnh báo về những rủi ro và thách thức mà chính sách thuế quan mới có thể mang lại. Việc đánh giá và phân tích các tác động của chính sách này sẽ giúp các bên liên quan có thể chuẩn bị và thích nghi với những thay đổi trong thời gian tới.