Ở Sơn La, việc đẩy mạnh phát triển các sản phẩm lưu niệm và OCOP đang được xem là một chiến lược quan trọng để nâng cao giá trị du lịch và lan tỏa nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa. Các sản phẩm thủ công truyền thống như thổ cẩm, trang sức bạc, nhạc cụ dân tộc, và các sản phẩm đan lát từ mây tre đã trở thành biểu tượng văn hóa của vùng đất này. Không chỉ thể hiện sự khéo léo của người thợ thủ công, những sản phẩm này còn chứa đựng giá trị văn hóa lâu đời được gìn giữ và tiếp nối qua các thế hệ.

Trong những năm gần đây, tỉnh Sơn La đã chú trọng vào việc phát triển và đổi mới các sản phẩm lưu niệm. Các doanh nghiệp và hợp tác xã đã tích cực tham gia vào việc sản xuất và kinh doanh các sản phẩm lưu niệm handmade, từ đó tạo ra nhiều việc làm cho người dân bản địa. Sự phát triển của các sản phẩm lưu niệm không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống mà còn mở ra những cơ hội kinh tế mới cho người dân địa phương.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) cũng đã trở thành một đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển du lịch tại Sơn La. Các sản phẩm OCOP được chế biến theo quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, có thương hiệu rõ ràng, và mang đậm hương vị đặc trưng của vùng đất Tây Bắc. Những sản phẩm này đã chiếm được cảm tình của du khách gần xa và trở thành những món quà ý nghĩa. Việc phát triển các sản phẩm OCOP không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn giúp người dân bản địa tiếp cận được với thị trường rộng lớn hơn.

Tính đến nay, toàn tỉnh Sơn La đã có hơn 200 sản phẩm được đánh giá phân hạng và cấp giấy chứng nhận OCOP. Trong đó, có 1 sản phẩm 5 sao, 62 sản phẩm 4 sao, và 151 sản phẩm 3 sao. Các sản phẩm này đã góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú cho thị trường lưu niệm du lịch tại Sơn La. Sự đa dạng này không chỉ thể hiện sự phong phú của văn hóa bản địa mà còn thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của người dân địa phương.

Nhận thức được tầm quan trọng của các sản phẩm lưu niệm và OCOP, tỉnh Sơn La đã có nhiều chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển. Các ngành chức năng đã xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, kết nối các hợp tác xã, doanh nghiệp, và người dân với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch. Việc tạo ra chuỗi liên kết này đã giúp các sản phẩm lưu niệm và OCOP tiếp cận được với thị trường du lịch rộng lớn hơn.

Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sơn La, khẳng định: “Để du lịch Sơn La phát triển bền vững, thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã phát triển các sản phẩm du lịch mới, thiết kế quà tặng du lịch, góp phần tạo thêm dấu ấn đặc sắc để du lịch Sơn La ngày càng thu hút du khách.” Việc phát triển các sản phẩm du lịch mới và thiết kế quà tặng du lịch sẽ là một bước đi quan trọng để nâng cao giá trị du lịch của Sơn La.

Phát triển đa dạng các sản phẩm lưu niệm và OCOP không chỉ là chiến lược kinh tế mà còn là cách để bảo tồn và lan tỏa văn hóa bản địa. Đây chính là những mảng ghép tạo nên hệ sinh thái du lịch hoàn chỉnh, từ trải nghiệm đến mua sắm. Với những bước đi đúng đắn và sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp, và người dân, các sản phẩm lưu niệm du lịch của Sơn La đang từng bước khẳng định giá trị, là món quà ý nghĩa cho du khách và trở thành những ‘sứ giả’ lan tỏa văn hóa và du lịch Sơn La.

Chiều ngày 18/7, Ủy ban Nhân dân tỉnh Lai Châu đã tổ chức Hội nghị công bố Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng đến năm 2045. Hội nghị có sự tham gia của đại diện Văn phòng Chính phủ, Vụ Quy hoạch kiến trúc – Bộ Xây dựng, và lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh Lai Châu.

Hội nghị thông qua Quyết định số 1185/QĐ-TTg ngày 19/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó quy hoạch Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng bao gồm 3 xã và 1 thị trấn: xã Ma Li Pho, Huổi Luông, Mường So và thị trấn Phong Thổ. Quy mô lập quy hoạch có diện tích khoảng 26.669 ha với mục tiêu phát triển mạnh kinh tế cửa khẩu biên mậu với thị trường lớn Trung Quốc.

Mục tiêu của quy hoạch là xây dựng Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng thành một khu kinh tế phát triển năng động, hiệu quả, có tầm quốc tế. Khu kinh tế này sẽ trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ, thương mại – du lịch động lực của toàn vùng và là một cực tăng trưởng quan trọng.

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Giàng A Tính – Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu nhấn mạnh: Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng đến năm 2045 là dấu mốc quan trọng, tạo cơ sở pháp lý và định hướng chiến lược để thu hút đầu tư, huy động nguồn lực, tổ chức không gian phát triển đa ngành – đa lĩnh vực – bền vững.

Quy hoạch có quy mô 266,69km², phát triển hài hòa giữa thương mại – dịch vụ – công nghiệp – du lịch – nông nghiệp hàng hóa; đảm bảo đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, bảo vệ môi trường, giữ vững quốc phòng, an ninh và thích ứng với biến đổi khí hậu. Tỉnh Lai Châu rất mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của Trung ương, các bộ, ngành về cơ chế, chính sách, nguồn lực để triển khai đầu tư đồng bộ hạ tầng, thực hiện thành công các mục tiêu phát triển theo định hướng quy hoạch.

Để hiện thực hóa quy hoạch này, tỉnh Lai Châu cần tập trung vào việc triển khai các dự án đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư. Sự hỗ trợ từ Trung ương và các bộ, ngành sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp tỉnh Lai Châu đạt được mục tiêu phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng thành một khu kinh tế năng động và bền vững.

Trong thời gian tới, tỉnh Lai Châu sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để triển khai quy hoạch đã được phê duyệt, nhằm khai thác tiềm năng và lợi thế của Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh và cả nước.

Lai Châu kỳ vọng sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước với nhiều cơ hội phát triển trong tương lai.

Tây Bắc đang nổi lên là vùng sản xuất trái cây ôn đới và á nhiệt đới với số lượng lớn, bao gồm các loại trái cây như xoài, nhãn, mận, chanh leo, cam, chuối, bưởi. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu nông sản của vùng trong năm 2024 chỉ đạt khoảng 245 triệu USD. Sơn La là tỉnh có giá trị xuất khẩu nông sản cao nhất trong vùng, với 190 triệu USD, tiếp theo là Điện Biên với 22,4 triệu USD, Lai Châu với 6,5 triệu USD và Lào Cai với 25 triệu USD.

Lý do chính cho giá trị xuất khẩu nông sản còn hạn chế là do tỷ lệ chế biến sâu còn thấp, bao bì nhãn mác chưa đáp ứng yêu cầu thị trường và thiếu các liên kết hợp đồng bền vững giữa người sản xuất và doanh nghiệp. Để nâng cao giá trị cho sản phẩm, Sơn La đặt mục tiêu trở thành trung tâm chế biến nông sản của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Hiện tại, Sơn La có hơn 100.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó khoảng 85.000 ha là cây ăn quả. Tỉnh đã triển khai Nghị quyết 05-NQ/TW từ năm 2015 về phát triển nông nghiệp hàng hóa, hình thành các vùng chuyên canh xoài, nhãn, chanh leo, mận hậu…, tạo ra vùng nguyên liệu lớn và ổn định.

Tỉnh Sơn La đã có gần 560 cơ sở chế biến, hàng nghìn điểm sấy long nhãn, hệ thống kho lạnh. Một số doanh nghiệp lớn như Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco), Tập đoàn TH, Tập đoàn Phúc Sinh… đã đầu tư vào chế biến nông sản tại Sơn La.

Doveco đã đầu tư nhà máy chế biến tại Sơn La từ năm 2023, không chỉ đóng vai trò người thu mua các loại trái cây cho nông dân mà còn là đơn vị tư vấn kỹ thuật, cung cấp giống, bao tiêu sản phẩm và cùng chính quyền địa phương xây dựng chiến lược dài hạn. Tập đoàn TH cũng đã quyết định đầu tư vào hai nhà máy chế biến tại Sơn La và Điện Biên. Tại Sơn La, TH xây dựng nhà máy chế biến hoa quả và dược liệu, trong khi tại Điện Biên tập trung vào việc trồng cây mắc ca.

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Phúc Sinh (Phúc Sinh Group) đã đầu tư xây dựng Nhà máy Phúc Sinh Sơn La tại xã Chiềng Mung, huyện Mai Sơn, chuyên chế biến cà phê Arabica đạt tiêu chuẩn chỉ dẫn địa lý Sơn La.

Các tỉnh Tây Bắc cần tập trung xây dựng chuỗi giá trị và tăng cường liên kết sản xuất. Với lợi thế của từng tỉnh, lãnh đạo địa phương cần khuyến khích doanh nghiệp và nông dân hợp tác theo chuỗi sản xuất khép kín, đảm bảo tiêu chuẩn từ đầu vào đến đầu ra.