Các chuyên gia tại Diễn đàn chiến lược vốn hóa doanh nghiệp proptech đã đánh giá cao tiềm năng của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Tuy nhiên, để phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp công nghệ cần có một hệ sinh thái đủ tốt để thử nghiệm và sáng tạo. Đặc biệt, việc tiếp cận nguồn vốn dài hạn và linh hoạt được coi là chìa khóa giúp các startup vươn mình trở thành ‘kỳ lân’.

Trong thời gian gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành ‘Bộ tứ trụ cột’ gồm Nghị quyết 57, 59, 66, 68 nhằm hoàn thiện thể chế và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển. Chính phủ cũng đã đưa ra nhiều Nghị quyết để cụ thể hóa những yêu cầu về việc hoàn thiện thể chế, đặc biệt là xóa bỏ các rào cản, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển lớn mạnh.

Đặc biệt, với lĩnh vực công nghệ, Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh rằng phát triển doanh nghiệp công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo là trụ cột để Việt Nam chuyển mình trong kỷ nguyên số. Trong năm 2025, các bộ, ngành liên quan phải hoàn thiện việc sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật để hỗ trợ các startup huy động vốn linh hoạt, dễ dàng hơn.

Nhiều tổ chức quốc tế như ADB, WB đánh giá Việt Nam là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Tuy nhiên, những hạn chế về thể chế khiến cho số doanh nghiệp công nghệ vươn mình trở thành ‘kỳ lân’ (mức định giá > 1 tỷ USD) tương đối ít.

Ông Hoàng Mai Chung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Meey Group, cho rằng một điểm chung của các startup ‘kỳ lân’ là sản phẩm, dịch vụ, công nghệ mà các doanh nghiệp này tạo ra thường mang tính đột phá. Tuy vậy, để thành công không hề dễ dàng khi các startup phải đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức.

Về vấn đề nguồn vốn, ông Chung cho rằng thị trường chứng khoán được xem là kênh huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, nhưng chưa thực sự hỗ trợ được các công ty khởi nghiệp do yêu cầu khắt khe về tài chính nếu muốn niêm yết.

Việc Quốc hội vừa thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số và ban hành Nghị quyết về xây dựng trung tâm tài chính tại Việt Nam đã cho phép xây dựng chính sách thử nghiệm (cơ chế sandbox) cho các mô hình kinh doanh Fintech. Đồng thời, Meey Group đã ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với tổ chức tư vấn tài chính quốc tế ARC để khởi động lộ trình tìm kiếm IPO tại Mỹ, mở ra cơ hội cho startup Việt vươn xa trên thị trường quốc tế.

Có thể thấy, với sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức quốc tế, các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam đang có cơ hội để phát triển và vươn mình trở thành ‘kỳ lân’ trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức và rủi ro mà các startup cần phải vượt qua.

Việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng đang là một thách thức đáng kể đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp (start-up) tại Việt Nam. Tuy nhiên, ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB), cho rằng vẫn có giải pháp để giải quyết vấn đề này.

Tại sự kiện “Banking innovation for startups” do Genesia Ventures và OCB tổ chức vào chiều ngày 18/7, ông Hải đã chia sẻ về những khó khăn mà các start-up gặp phải khi tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Theo ông, tư duy truyền thống của các ngân hàng hiện nay vẫn rất khó thay đổi khi xét đến một khoản vay. Thông thường, câu hỏi đầu tiên mà ngân hàng đặt ra là “Doanh nghiệp có tài sản đảm bảo không?”. Trong khi đó, nhiều start-up chỉ có “cái thân của nhà sáng lập” làm vốn.

Điều kiện “tài sản đảm bảo” là một phần quan trọng của cơ chế quản lý rủi ro trong ngành tài chính truyền thống. Tuy nhiên, đối với các start-up có mô hình kinh doanh đổi mới và ít tài sản hữu hình, yêu cầu này trở nên bất cập. Một rào cản khác mà start-up gặp phải là tỉ lệ nợ trên vốn thường ở mức cao. Do đặc thù phát triển nhanh và cần “đốt tiền” trong giai đoạn đầu, các start-up có nhu cầu vốn lớn nhưng lại ít vốn chủ sở hữu. Điều này làm gia tăng lo ngại rủi ro tín dụng từ phía ngân hàng.

Không chỉ vậy, sự khác biệt về mô hình hoạt động, chiến lược kinh doanh và tổ chức vận hành khiến bộ phận phân tích tín dụng của ngân hàng gặp khó trong việc đánh giá và quản trị rủi ro đối với start-up. Để giải quyết vấn đề này, ông Hải cho rằng việc thay đổi cách tiếp cận là điều tất yếu nếu ngân hàng muốn hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Niềm tin vào người sáng lập (founder) là yếu tố hàng đầu. Không chỉ với start-up, bất kỳ doanh nghiệp nào, nếu người đứng đầu không tạo được sự tin tưởng thì dù số liệu tài chính có “đẹp” ra sao thì khoản vay cũng khó được phê duyệt. Ngoài ra, nếu nhà sáng lập từng nhiều lần khởi nghiệp (cả thành công và thất bại), có kinh nghiệm, cam kết sẽ tạo được niềm tin lớn cho ngân hàng. Yếu tố này đôi khi không thể đo lường bằng số liệu, mà cần cảm nhận từ việc tiếp xúc, đánh giá tổng thể về con người.

Ngoài tài sản hữu hình, việc start-up có mô hình kinh doanh tốt, tạo ra dòng tiền đều đặn sẽ có khả năng thuyết phục ngân hàng. Nếu start-up cung cấp dịch vụ cho các đối tác uy tín như Pepsi, Coca, Microsoft… thì khoản thu dễ định lượng, bảo đảm dòng tiền thực và minh bạch. “Không cần tài sản đảm bảo, nhưng dòng tiền phải chảy qua ngân hàng, để ngân hàng còn theo dõi và quản trị rủi ro”, ông Hải chia sẻ. Các start-up có kế hoạch kinh doanh tốt, dòng tiền ổn thì “cứ tự tin nói chuyện với ngân hàng”. Ông Hải hy vọng rằng, với cách tiếp cận mới, các ngân hàng sẽ có thể hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp một cách hiệu quả hơn.