Thành phố Hà Nội đang tích cực hoàn thiện dự thảo Nghị quyết với mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và hướng tới một môi trường sống sạch sẽ, an toàn hơn cho người dân. Dự kiến, nghị quyết này sẽ được trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét và thông qua tại kỳ họp diễn ra vào tháng 9 năm 2025.

Một trong những chính sách nổi bật được đề xuất trong dự thảo là việc hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho người dân sở hữu xe máy chạy xăng hoặc diesel khi họ quyết định chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên. Cụ thể, mức hỗ trợ sẽ là 3 triệu đồng/xe đối với cá nhân, 4 triệu đồng/xe đối với hộ cận nghèo, và 5 triệu đồng/xe đối với hộ nghèo. Một cá nhân sẽ được hỗ trợ tối đa 1 xe đến hết năm 2030.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất việc hỗ trợ vay vốn ưu đãi với lãi suất từ 3–5%/năm và hạn mức 100% giá trị hợp đồng, thời gian vay tối đa 5 năm cho các đơn vị dịch vụ công ích, đơn vị vận tải hành khách và vận tải hàng hóa, cũng như doanh nghiệp đầu tư cơ sở thu hồi, tái chế xe cũ. Điều này nhằm khuyến khích các tổ chức và doanh nghiệp chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông xanh.

Đặc biệt, dự thảo còn đề xuất miễn 100% lệ phí trước bạ và lệ phí đăng ký biển số đối với phương tiện giao thông xanh từ ngày nghị quyết có hiệu lực đến hết năm 2030. Chính sách này dự kiến sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang phương tiện xanh.

Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất lộ trình thí điểm và mở rộng vùng cấm phương tiện cá nhân chạy xăng/diesel. Theo đó, thành phố sẽ thí điểm hạn chế xe máy chạy xăng từ ngày 1/1/2026 đến 30/6/2026, sau đó cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026 và trong Vành đai 2 từ ngày 1/1/2028. Đồng thời, hạn chế ô-tô cá nhân dùng xăng/diesel trong Vành đai 2 từ ngày 1/1/2028 và mở rộng ra Vành đai 3 từ ngày 1/1/2030.

Từ năm 2035-2050, thành phố sẽ hạn chế xe cơ giới không phải phương tiện xanh theo từng cấp độ, áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hà Nội cũng sẽ thu phí lưu thông và điều chỉnh giá dịch vụ trông giữ xe áp dụng theo lộ trình nêu trên đối với xe phát thải gây ô nhiễm.

Để bảo đảm thực hiện mục tiêu trên, Ủy ban nhân dân thành phố yêu cầu phải có tối thiểu 10% chỗ đỗ xe tại công trình hiện hữu có trụ sạc trước cuối năm 2026 và tối thiểu 30% chỗ đỗ tại dự án mới phải có trụ sạc. Các dự án đầu tư hạ tầng trạm sạc công cộng sẽ được ngân sách hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu.

Hà Nội cũng sẽ ưu tiên đầu tư trụ sạc trên vỉa hè, khuyến khích lắp trạm nạp hydrogen, nhiên liệu sạch. Thành phố khuyến khích mạnh mẽ các nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng giao thông năng lượng sạch qua hình thức PPP (đối tác công-tư) và sẽ được ưu tiên giao đất và hỗ trợ 100% tiền thuê đất tại các vị trí quy hoạch đến hết năm 2033.

Có thể thấy, Hà Nội đang nỗ lực triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và hướng tới một tương lai bền vững cho thế hệ tương lai.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Trong đó, lãnh đạo Chính phủ giao thành phố Hà Nội thực hiện các giải pháp và biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

Thành phố Hà Nội hiện có hơn 6,9 triệu xe máy, phần lớn chạy xăng, góp phần đáng kể vào ô nhiễm không khí trên địa bàn. Chỉ thị 20, với lộ trình như nêu trên là nỗ lực đưa Hà Nội bắt kịp xu thế đô thị bền vững. Tuy nhiên, kế hoạch này không mới. Từ năm 2017, Hà Nội đã thông qua Đề án hạn chế xe máy đến năm 2030, thế nhưng tiến độ ì ạch: giao thông công cộng chỉ đáp ứng 20% nhu cầu, trạm sạc xe điện còn lác đác (khoảng 200 điểm), và kiểm soát khí thải xe máy gần như chưa làm.

Người dân rất quan tâm đến lộ trình này là điều dễ hiểu. Xe buýt điện hay tàu điện Cát Linh – Hà Đông chưa đủ sức thay thế xe máy – “người bạn” len lỏi mọi ngõ ngách, hợp với lối sống Hà Nội. Xe điện thì đắt, 30-50 triệu đồng/chiếc, trong khi trạm sạc còn hiếm. Chính sách ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường là cần thiết, nhưng nhiều bài toán cần lời giải cụ thể để tạo sự đồng thuận.

Nhìn ra thế giới, nhiều nơi đã biến chính sách xanh thành câu chuyện của dân chúng. London (Vương quốc Anh) áp dụng “khu vực phát thải thấp” (ULEZ) từ năm 2019, thu phí xe xăng, trợ giá xe điện, và mở rộng xe buýt điện, giúp giảm 20% khí thải giao thông sau ba năm. Hà Nội cần tham khảo kinh nghiệm, nhưng phải sáng tạo để chính sách thành câu chuyện của người dân.

Trước hết, phải “chạy nước rút” xây hạ tầng: tăng xe buýt điện, hoàn thiện tàu điện Nhổn – Ga Hà Nội, mở rộng trạm sạc lên 1.000 điểm trước 2026. Thứ hai, chính quyền nên tính toán có hỗ trợ tài chính thiết thực, ví dụ trợ giá 30-50% xe điện, trả góp 0% lãi suất, thu mua xe máy cũ để giảm gánh nặng. Nhưng mấu chốt là truyền thông phải khiến người dân thấy mình là nhân vật chính.

Thành phố có thể tổ chức “Ngày xe điện Hà Nội”, cho dân thử xe miễn phí, cá nhân hóa xe bằng sticker (nhãn dán), màu sắc để thu hút giới trẻ. Tuyển “đại sứ xanh” từ shipper, sinh viên, tiểu thương, để họ chia sẻ trải nghiệm trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội. Chuyển đổi xanh không chỉ là thay xe, mà là thay đổi tư duy. Hà Nội có tiềm năng lớn, với ngân sách mạnh và sự ủng hộ từ trung ương. Nhưng cần đưa chỉ thị 20 trở thành câu chuyện của mỗi người dân.