Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc đảm bảo khả năng tiếp cận thông tin trên môi trường số cho tất cả mọi người, đặc biệt là người khuyết tật (NKT), đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Quá trình chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội để người dân tiếp cận các dịch vụ công một cách thuận tiện hơn thông qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, để đảm bảo tính tiếp cận cho NKT, các nền tảng số cần được thiết kế và triển khai theo các tiêu chuẩn quốc tế về tiếp cận.

Trên thế giới, các tiêu chuẩn như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) đã được áp dụng rộng rãi để hướng dẫn thiết kế website và ứng dụng di động thân thiện với NKT. Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 26/2020 yêu cầu các cơ quan nhà nước áp dụng chuẩn WCAG 1.0 và khuyến khích áp dụng phiên bản 2.0 và 2.1. Tuy nhiên, thông tư này chưa được triển khai rộng rãi và đã lạc hậu so với phiên bản mới nhất WCAG 2.2, dẫn đến việc NKT vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số.

Hội Người mù Việt Nam cho biết, trong năm 2024, Hội đã phối hợp với UNDP và nhận tài trợ từ Đại sứ quán Na Uy để triển khai dự án ‘Tăng cường tiếp cận thông tin số cho người khuyết tật tại Việt Nam’. Dự án đã tiến hành đánh giá mức độ tiếp cận của 20 cổng thông tin điện tử thuộc Quốc hội, Chính phủ và 18 bộ, ngành. Kết quả đánh giá cho thấy, mặc dù một số đơn vị đã thay đổi cấu trúc cổng thông tin sau quá trình sắp xếp bộ máy, nhưng tính tiếp cận cho NKT vẫn hầu như chưa được cải thiện.

Dự án sẽ hỗ trợ thí điểm chỉnh sửa hai cổng thông tin điện tử để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí tiếp cận, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng tiêu chuẩn tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế. Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam, cho biết việc người khuyết tật có thể tiếp cận các cổng thông tin điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là biểu hiện cụ thể của quyền công dân và sự tham gia bình đẳng vào đời sống chính trị, kinh tế, xã hội.

Để cải thiện tình hình, bà Đinh Việt Anh kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành thông tư thay thế Thông tư số 26/TT-BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, cập nhật tiêu chuẩn tiếp cận theo xu hướng quốc tế hiện nay là WCAG 2.1 hoặc WCAG 2.2 ở mức AA, và đưa tiêu chí đảm bảo tính tiếp cận này vào chỉ số xếp hạng chuyển đổi số.

Ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng đồng quan điểm rằng đảm bảo tính tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công trực tuyến không phải là điều tốn kém hay phức tạp, mà là hành động thiết thực thể hiện tinh thần bao trùm và nhân văn trong quá trình chuyển đổi số. Ông Long đề xuất cần đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm việc quán triệt nguyên tắc ‘tiếp cận từ đầu’ trong quá trình thiết kế nền tảng số, và tham vấn người sử dụng để đảm bảo mọi thay đổi xuất phát từ nhu cầu thực tế.

Chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng. Việc nâng cao khả năng tiếp cận cho người khuyết tật là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội số toàn diện và bền vững.

Một vụ việc gây bức xúc trong dư luận đã diễn ra tại phường Tăng Nhơn Phú, thành phố Hồ Chí Minh. Một người đàn ông mặc áo xe ôm công nghệ đã thực hiện hành động giật hơn 100 tờ vé số của ông Quách Văn Ngọc, một người khuyết tật đang mưu sinh bằng nghề bán vé số trên địa bàn. Sự việc này đã khiến gia đình ông Ngọc, vốn đã khó khăn, càng trở nên khốn khổ hơn. Cơ quan công an đang khẩn trương truy tìm đối tượng gây án để xử lý theo quy định của pháp luật.

Thông tin ban đầu cho biết, vào khoảng 20 giờ ngày 20/7, tại hẻm 41 đường Cầu Xây, phường Tăng Nhơn Phú, thành phố Hồ Chí Minh, ông Ngọc đang bán vé số thì một người đàn ông mặc áo xe ôm công nghệ đi xe máy đến hỏi mua vé số. Lợi dụng lúc ông Ngọc đang tìm vé số theo yêu cầu, đối tượng đã giả vờ hỏi chuyện để đánh lạc hướng. Sau đó, đối tượng bất ngờ giật xấp vé số trên tay ông Ngọc rồi tăng ga bỏ chạy về hướng đường Cầu Xây.

Ông Ngọc, 44 tuổi, quê Thanh Hóa, là một người khuyết tật đang cố gắng mưu sinh bằng nghề bán vé số. Trước thời điểm bị giật, ông Ngọc đã nhận 140 tờ vé số từ đại lý và đã bán được hơn 20 tờ. Như vậy, số vé số bị giật khoảng hơn 100 tờ. Người thân của ông Ngọc cho biết, ông Ngọc từ quê vào thành phố Hồ Chí Minh ở cùng em trai để mưu sinh, nhưng vẫn phải gánh vác trách nhiệm nuôi con nhỏ ở quê nhà, cùng với người mẹ già hơn 80 tuổi.

Sự việc này đã gây thiệt hại lớn về kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống vốn đã chật vật của ông. Hiện, Công an phường Tăng Nhơn Phú đang tích cực xác minh thông tin và truy tìm đối tượng gây án để xử lý theo quy định của pháp luật. Vụ việc này một lần nữa cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao ý thức của cộng đồng và sự quyết tâm của cơ quan chức năng trong việc đảm bảo an ninh trật tự, bảo vệ quyền lợi của những người yếu thế trong xã hội.

Hy vọng rằng, với sự vào cuộc của cơ quan công an, đối tượng gây án sẽ sớm bị truy bắt và xử lý theo pháp luật, giúp ông Ngọc và gia đình sớm ổn định cuộc sống. Đồng thời, vụ việc cũng kêu gọi sự chung tay của cộng đồng trong việc hỗ trợ và bảo vệ những người yếu thế, dễ bị tổn thương trong xã hội.