Nhật Bản đang trải qua một quá trình tái cấu trúc kiến trúc an ninh của mình thông qua việc tăng cường hợp tác quốc tế về công nghệ quốc phòng và mức tăng chi tiêu quốc phòng chưa từng có. Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tokyo đang tích cực tận dụng hợp tác quốc tế để tăng cường năng lực răn đe và khẳng định vai trò của mình như một trụ cột công nghệ cao trong việc duy trì ổn định khu vực.

Nhật Bản dự kiến sẽ dành khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng vào năm 2025, tương đương khoảng 55 tỷ đô la Mỹ. Mức tăng 9,4% so với năm trước cho thấy cam kết mạnh mẽ của Tokyo trong việc nâng cao năng lực quốc phòng. Số tiền này sẽ được sử dụng để mua sắm các thiết bị quân sự hiện đại, bao gồm 400 tên lửa Tomahawk do Hoa Kỳ sản xuất và tên lửa đối hạm Lớp 12 được nâng cấp.

Quá trình hiện đại hóa quân đội Nhật Bản đang tập trung vào việc phát triển và mua sắm các công nghệ tiên tiến. Hai tàu ASEV (Advanced Standard Destroyer) đang được đóng bởi Mitsubishi Heavy Industries và Japan Marine United là một phần quan trọng của chiến lược này. Các ‘siêu tàu khu trục’ này được trang bị để phòng thủ tên lửa đạn đạo với radar theo dõi tầm xa, tên lửa SM-6 và 128 ống phóng thẳng đứng. Hệ thống radar tiên tiến sẽ cho phép các tàu ASEV đánh chặn đồng thời nhiều tên lửa đạn đạo, bao gồm cả các mối đe dọa siêu thanh.

Chuyên gia chính sách Cyril Tregub của tổ chức nghiên cứu Friends of Europe có trụ sở tại Brussels (Bỉ) cho biết: ‘Nhật Bản hiểu rằng khả năng răn đe hiện đại đòi hỏi lợi thế về công nghệ.’ Chiến lược quốc gia của Nhật Bản kêu gọi tăng cường năng lực tấn công tầm xa và phòng không, phát triển nhiều hệ thống không người lái hơn, và tích hợp các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo vào quân đội.

Những năng lực này, bao gồm cả công nghệ lưỡng dụng, đã được nhấn mạnh tại Triển lãm Quốc phòng lớn nhất Nhật Bản — DSEI Japan 2025. Thủ tướng Nhật Bản, ông Shigeru Ishiba, nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác sâu rộng hơn nhằm ‘giúp tăng cường khả năng răn đe không chỉ cho đất nước chúng tôi mà còn cho các Đồng minh và Đối tác’.

Nhật Bản và các đối tác quốc tế đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, Nhật Bản đã khởi động Chương trình Máy bay Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) cùng với Ý và Vương quốc Anh để phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu vào năm 2035. London và Tokyo cũng đang phối hợp tổ chức các cuộc tập trận hải quân chung trong chuyến thăm sắp tới của tàu sân bay HMS Prince of Wales thuộc Hải quân Hoàng gia Anh tới Nhật Bản.

Nhật Bản và Liên minh châu Âu cũng đã ký kết thỏa thuận hợp tác an ninh và quốc phòng vào tháng 11 năm 2024, tập trung vào các cuộc tập trận hải quân, khả năng phục hồi trên không gian mạng và tình báo dựa trên không gian. Những sáng kiến như vậy của Nhật Bản ‘không chỉ mang tính biểu tượng — mà còn làm sâu sắc thêm hợp tác trong các miền trọng yếu như an ninh hàng hải, không gian vũ trụ, an ninh mạng và chống lại các mối đe dọa hỗn hợp’, ông Tregub nhận định.

Vai trò ngày càng thay đổi của Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh các mối đe dọa khu vực ngày càng phức tạp, bao gồm sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, các chương trình tên lửa và hạt nhân bất hợp pháp của Bắc Triều Tiên, cũng như mối quan hệ quân sự ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Nga. Trong bối cảnh này, Nhật Bản đang không ngừng nỗ lực để nâng cao năng lực quốc phòng và tăng cường hợp tác quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của mình trong việc duy trì ổn định tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Không quân Ukraina đã xác nhận thông tin về việc mất một máy bay chiến đấu Mirage2000 vào tối ngày 22/7 do sự cố kỹ thuật. Sự việc diễn ra khi phi công đang thực hiện nhiệm vụ và kịp thời thông báo về vấn đề thiết bị cho người quản lý chuyến bay. Sau đó, phi công đã thực hiện phóng ghế thoát hiểm an toàn. Rất may là không có thương vong nào được ghi nhận và hiện tại phi công đang trong tình trạng ổn định. Không quân Ukraina đánh giá cao hành động thành thạo và nhanh chóng của phi công trong tình huống khẩn cấp này.

Một ủy ban đặc biệt đã được thành lập để tiến hành điều tra nguyên nhân cụ thể của vụ việc. Về phần này, Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky đã xác nhận rằng chiếc Mirage2000 gặp nạn không phải do tác động từ bên ngoài, mà nguyên nhân là do lỗi kỹ thuật. Những chiếc Mirage2000 mà Ukraina đang vận hành là một phần của gói viện trợ quân sự từ Pháp, được công bố vào tháng 6/2024, bao gồm cả chương trình đào tạo phi công chuyên sâu.

Đáng chú ý, Ukraina mới nhận được những chiếc Mirage2000 đầu tiên vào tháng 2/2025 và nhanh chóng đưa vào hoạt động chiến đấu chỉ một tháng sau đó. Sự cố lỗi kỹ thuật này đã khiến nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về mức độ thành thạo của phi công Ukraina khi vận hành Mirage2000, đồng thời đặt vấn đề về việc liệu Kiev có đang sử dụng hiệu quả tài nguyên viện trợ quân sự hay không. Việc đảm bảo an toàn và hiệu quả trong vận hành vũ khí là yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực quân sự và thực hiện các nhiệm vụ bảo vệ quốc gia.

Mirage2000 là máy bay tiêm kích siêu thanh thế hệ thứ 4, được giới thiệu lần đầu bởi Dassault Aviation vào những năm 1970. Biến thể Mirage2000-5, ra mắt năm 1999, sở hữu hệ thống điện tử hàng không nâng cấp, khả năng chiến đấu không đối không và không đối đất được cải thiện, cùng với hệ thống cảm biến và điều khiển tiên tiến. Đây là một trong những loại máy bay chiến đấu hiện đại được nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng, và trong trường hợp của Ukraina, nó đóng vai trò quan trọng trong nâng cao năng lực phòng vệ.

Hiện tại, cả Không quân Ukraina và các cơ quan liên quan đang tích cực làm việc để xác định nguyên nhân cụ thể của sự cố và đảm bảo rằng các biện pháp cần thiết được thực hiện để ngăn chặn sự việc tương tự xảy ra trong tương lai. Sự an toàn của phi công và hiệu quả của trang thiết bị quân sự luôn là ưu tiên hàng đầu trong hoạt động quân sự.

Ít nhất 4 chiếc máy bay chiến đấu của Ukraine đã chuyển đến Romania để tránh bị phá hủy, theo những thông tin ban đầu từ Avia.pro. Bộ Quốc phòng Romania đã xác nhận rằng những máy bay này đã xâm nhập vào không phận của nước này và đang được kiểm soát bởi Không quân Romania. Tuy nhiên, chính quyền Romania đã không cung cấp thông tin cụ thể về số lượng và loại máy bay.

Các nguồn tin cho biết những máy bay này thuộc về Lực lượng Vũ trang Ukraine, bao gồm cả Su-27, và thường trú tại một sân bay ở vùng Ivano-Frankivsk. Khu vực này đã trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công bằng tên lửa Kh-101 và máy bay không người lái Geran-2 của Nga. Việc di chuyển máy bay chiến đấu của Ukraine đến Romania cho thấy nỗ lực của Lực lượng Vũ trang Ukraine nhằm bảo toàn số máy bay còn lại trong bối cảnh các cuộc không kích của Nga đang diễn ra mạnh mẽ.

Bộ Quốc phòng Nga đã nhấn mạnh rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm che giấu thiết bị quân sự trên lãnh thổ các nước NATO đều sẽ bị giám sát và chúng vẫn là mục tiêu hợp pháp của lực lượng Nga. Đây là một động thái thể hiện sự căng thẳng giữa Nga và các nước NATO trong bối cảnh xung đột ở Ukraine.

Trong một diễn biến khác, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào ngày 22-7 đã nhắc lại lời đề nghị gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin và đàm phán để chấm dứt xung đột ở Ukraine. Ông Zelensky cho rằng các phái đoàn cấp thấp không đủ thẩm quyền chính trị để ngăn chặn giao tranh. Tuy nhiên, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết còn rất nhiều việc phải làm trước khi có một cuộc thảo luận chi tiết về khả năng tổ chức các cuộc gặp cấp cao.

Ông Peskov đã dập tắt hy vọng về một hội nghị thượng đỉnh trong tương lai gần. Điều này cho thấy rằng các nỗ lực ngoại giao để giải quyết xung đột ở Ukraine vẫn còn nhiều thách thức và khó khăn. Trong khi đó, tình hình quân sự ở Ukraine vẫn đang diễn ra phức tạp và căng thẳng.