Tăng lương tối thiểu: Giải pháp quan trọng bảo vệ quyền lợi người lao động và thúc đẩy công bằng xã hội

Tăng lương tối thiểu không chỉ là giải pháp tài chính nhằm nâng cao đời sống người lao động, mà còn là công cụ quan trọng bảo vệ các quyền lợi cơ bản và thúc đẩy công bằng xã hội. Hội đồng Tiền lương quốc gia vừa thống nhất mức tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/1/2026, với mức tăng tương đương từ 250.000 đến 350.000 đồng/tháng, tùy theo từng khu vực.

Ông Ngọ Duy Hiểu, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Tiền lương Quốc gia, cho biết mức đề xuất tăng lương tối thiểu vùng 7,2% không chỉ thỏa mãn mong đợi của đoàn viên và người lao động trên toàn quốc mà còn thể hiện sự đồng cảm với những khó khăn mà các doanh nghiệp đang đối mặt. Mức lương tối thiểu này cũng sẽ là cơ sở tham khảo để các nhóm lao động khác có thể xây dựng mức lương phù hợp. Ông Hiểu tin rằng mức lương này sẽ tạo động lực để người lao động làm việc với tinh thần phấn chấn, để cùng nỗ lực phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và từ năm sau trở đi thì có thể thực hiện được mục tiêu tăng trưởng hai con số.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy mức tăng lương tối thiểu tại Việt Nam trong suốt những năm qua luôn bị phản ánh là không theo kịp với mức sống ngày càng tăng cao. Cuộc khảo sát với hơn 3.000 lao động tại 10 tỉnh, thành phố của Công đoàn Việt Nam hồi tháng 4 cho thấy, 55% số người lao động chỉ đủ chi tiêu cơ bản, 26% phải sống kham khổ và 8% không đủ sống, phải làm thêm.

Để việc tăng lương có tác động thật sự tích cực đến đời sống người lao động, cần phải xem xét thêm nhiều yếu tố khác ngoài chỉ số CPI, bao gồm sự thay đổi trong thu nhập của các tầng lớp lao động, sự phát triển của các ngành nghề mới, cũng như mức độ cạnh tranh trong thị trường. Từ năm 2020 đến hết năm 2024, mức tăng trưởng GDP cộng lũy tiến đã lên tới 28,83%, trong khi đó mức tăng lương tối thiểu cộng lũy tiến chỉ khoảng 12,27%.

Các chuyên gia lao động cũng cho rằng, để việc tăng lương có tác động thật sự tích cực đến đời sống người lao động, cần phải có những giải pháp mạnh mẽ hơn và toàn diện hơn, bao gồm nâng cao chất lượng đàm phán và cải thiện quá trình ra quyết định, giảm thuế thu nhập cá nhân, tăng cường các chương trình bảo vệ sức khỏe và hỗ trợ nhà ở cho công nhân. Cơ quan chức năng cần có những biện pháp xử lý mạnh mẽ đối với những doanh nghiệp vi phạm, bảo đảm người lao động thật sự được bảo vệ. Đồng thời, cần phải tạo ra một hệ thống kiểm tra và giám sát nghiêm ngặt để bảo đảm rằng doanh nghiệp thực hiện đúng quy định về lương tối thiểu và các quyền lợi khác của người lao động.

Bộ Nội vụ đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động. Theo đề xuất, mức lương tối thiểu sẽ tăng 7,2% từ ngày 1/1/2026. Đây là một phần trong nỗ lực nhằm cải thiện thu nhập và đời sống của người lao động, đặc biệt là những người có thu nhập thấp và người phụ thuộc.

Thực tế, nhiều người lao động đang mong chờ một sự điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng để có thể trang trải cuộc sống ngày càng đắt đỏ. Anh Nguyễn Minh Thành, một công nhân tại Xí nghiệp xây lắp ở Khu công nghiệp Đông Anh, chia sẻ rằng giá cả các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, điện, và tiền thuê nhà đã tăng lên đáng kể. Với mức lương cơ bản khoảng 5 triệu đồng mỗi tháng theo lương tối thiểu vùng I, anh hy vọng rằng lương tối thiểu sẽ được tăng vào năm 2026 để giúp bù đắp chi phí sinh hoạt tăng cao.

Tuy nhiên, cùng với sự phấn khởi về khả năng tăng lương, nhiều người cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng tăng giá các mặt hàng thiết yếu mỗi khi lương tăng. TS Nguyễn Quốc Việt, từ Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng việc tăng lương cùng với điều chỉnh biểu thuế thu nhập cá nhân và các biện pháp kích cầu tiêu dùng trong nước khác sẽ hỗ trợ tăng tổng cầu nền kinh tế.

PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh rằng việc tăng lương là cần thiết để bù trượt giá và đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động. Tuy nhiên, ông cũng đặt ra vấn đề về việc hạn chế tình trạng giá các mặt hàng thiết yếu tăng theo lương. Ông cho rằng cần có các biện pháp hỗ trợ tài khóa như giảm thuế, phí để giúp các nhóm yếu thế khi giá cả tăng mạnh.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 30/5/2025 về việc thực hiện các quy định pháp luật về giá. Trong đó, yêu cầu kiểm soát tốt lạm phát và quản lý giá cả thị trường một cách hiệu quả. Các ngành chức năng được yêu cầu không tăng giá đột ngột, không tăng giá nhiều mặt hàng trong cùng một thời điểm, và đặc biệt không tăng giá vào thời điểm tăng lương.

TS Bùi Sỹ Lợi đề nghị các cơ quan chức năng cần thực hiện nghiêm các biện pháp kiểm tra, giám sát, và kiểm soát chất lượng cũng như giá hàng hóa. Điều này nhằm đảm bảo bình ổn mặt bằng giá cả trên thị trường và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, đặc biệt là những người có thu nhập thấp.

Việc tăng lương tối thiểu và các biện pháp kèm theo đang được kỳ vọng sẽ mang lại một cuộc sống tốt hơn cho người lao động. Tuy nhiên, việc quản lý và điều hành giá cả một cách hiệu quả là chìa khóa để đảm bảo rằng những lợi ích từ việc tăng lương không bị triệt tiêu bởi việc tăng giá hàng hóa.

Bộ Nội vụ đang đề xuất tăng lương tối thiểu vùng, dự kiến mức tăng là 250.000-350.000 đồng/tháng. Theo đó, mức lương tối thiểu vùng dự kiến sẽ là 5,31 triệu đồng/tháng ở vùng I; 4,73 triệu đồng/tháng ở vùng II; 4,14 triệu đồng/tháng ở vùng III và 3,7 triệu đồng/tháng ở vùng IV.

Không chỉ lương tối thiểu tháng, mức lương tối thiểu giờ cũng được đề xuất tăng. Cụ thể, các vùng I, II, III, IV lần lượt có mức lương tối thiểu giờ là 25.500 đồng/giờ; 22.700 đồng/giờ; 20.000 đồng/giờ và 17.800 đồng/giờ.

Bộ Nội vụ cũng đang lấy ý kiến về dự thảo Thông tư quy định danh mục địa bàn áp dụng lương tối thiểu mới sau khi sắp xếp, điều chỉnh địa giới hành chính các cấp. Việc này nhằm đảm bảo thống nhất, đồng bộ các quy định về áp dụng mức lương tối thiểu vùng khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp.

Theo đó, dự thảo Thông tư quy định chi tiết thi hành Nghị định số 90/2019/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 49/2013/NĐ-CP về lương tối thiểu vùng đối với công nhân làm việc ở doanh nghiệp.

Cụ thể, dự thảo Thông tư này sẽ thay thế Thông tư số 38/2014/TT-BLĐTBXH và Thông tư số 26/2016/TT-BLĐTBXH .

Tăng lương tối thiểu: Thách thức cho doanh nghiệp, niềm vui cho người lao động

Việc tăng lương tối thiểu được kỳ vọng sẽ cải thiện một phần thu nhập của người lao động, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức cho nhiều doanh nghiệp. Bộ Nội vụ mới đây đã có tờ trình dự thảo nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, trong đó mức lương tối thiểu tăng 7,2% so với hiện hành, áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Đối với người lao động như chị Đỗ Thị Lan (xã An Khánh, Hà Nội), mức lương tối thiểu khoảng 6 triệu đồng/tháng, cao hơn quy định hiện hành đối với lương vùng I gần 1 triệu đồng. Nếu tính làm thêm và phụ cấp, thu nhập của chị từ 8 đến 10 triệu đồng/tháng. Đề xuất tăng lương từ năm 2026 mang lại niềm vui cho người lao động bởi lương tăng, các khoản phụ cấp tính theo lương sẽ tăng, giúp cải thiện thu nhập thực tế.

Tuy nhiên, ủng hộ việc tăng lương tối thiểu vùng, nhưng theo đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), mức tăng 7,2%, tương đương từ 250.000 đồng đến 350.000 đồng, tùy từng vùng, khiến người sử dụng lao động phải cố gắng, nỗ lực rất nhiều.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cho biết: ‘Với mức tăng 7,2%, đa phần người sử dụng lao động cho là cao. Giới sử dụng lao động cũng điều tiết lại các công việc của mình và có được sự quyết tâm cao trong nâng cao năng lực quản trị, phân công việc làm cho phù hợp, áp dụng khoa học công nghệ, nâng cao điều kiện quản lý khác để đảm bảo các chỉ số phát triển của doanh nghiệp được duy trì, bảo vệ được số lượng việc làm cũng như giữ chân người lao động, đặc biệt là người lao động có tay nghề’.

Tăng lương tối thiểu có thể tạo áp lực lên doanh nghiệp. Tuy nhiên, tiền lương cũng là một khoản chi phí có tác động tích cực nếu được doanh nghiệp sử dụng hiệu quả. Bởi người lao động đi làm đều quan tâm tới tiền lương và đây cũng là yếu tố thúc đẩy năng suất và sự gắn bó với doanh nghiệp.

Như vậy, việc tăng lương tối thiểu vùng từ năm 2026 sẽ mang lại lợi ích cho người lao động, nhưng cũng đặt ra thách thức cho doanh nghiệp trong việc cân đối chi phí và đảm bảo hiệu quả sản xuất. Việc này đòi hỏi sự nỗ lực và sáng tạo từ cả người lao động và người sử dụng lao động để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.