Ngày 1-8, Công an TP HCM đã ra lệnh bắt tạm giam Vũ Đức Sơn, 42 tuổi, cư trú tại xã Hồ Tràm, TP HCM, để điều tra về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”. Đây là một trường hợp vi phạm nghiêm trọng về khai thác tài nguyên, gây ảnh hưởng lớn đến môi trường và kinh tế địa phương.

Theo kết quả điều tra, vào tháng 3-2025, Vũ Đức Sơn đã tổ chức hoạt động cải tạo một thửa đất trồng cây lâu năm tại thôn Bà Rịa, xã Hồ Tràm. Ban đầu, mục đích của việc cải tạo này là để san gạt đất cho phù hợp với mục đích sử dụng đã đăng ký. Tuy nhiên, thay vì thực hiện theo đúng kế hoạch, Sơn đã chỉ đạo đục phá 26.440 m³ đá tự nhiên để bán trái phép ra thị trường, thu lợi nhiều tỉ đồng. Hoạt động khai thác trái phép này đã được thực hiện một cách tinh vi, với sự hỗ trợ của một nhóm nhân công được thuê, bao gồm người điều khiển máy xúc, máy đục và xe ben.

Cơ quan công an đã tiến hành kiểm tra hiện trường và ghi nhận còn lại 2.240 m³ đá chưa tiêu thụ, nằm rải rác trên diện tích hơn 1.900 m² đất bị biến dạng địa hình, với dấu tích khai thác rõ ràng. Đáng chú ý, toàn bộ khu vực khai thác không được cấp giấy phép và là đất nông nghiệp. Hành vi của Vũ Đức Sơn không chỉ vi phạm pháp luật về khai thác tài nguyên mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Tại cơ quan công an, Sơn đã khai nhận toàn bộ hành vi vi phạm của mình. Sơn cũng khai rõ cách thức thuê người, máy móc, phương tiện để khai thác, vận chuyển và tiêu thụ đá một cách có hệ thống. Quá trình điều tra, cơ quan công an đã thu thập đầy đủ chứng cứ và tài liệu cần thiết để củng cố hồ sơ xử lý.

Trước những hành vi vi phạm nghiêm trọng của Vũ Đức Sơn, cơ quan công an đã ra lệnh bắt tạm giam để điều tra và xử lý theo quy định của pháp luật. Việc bắt tạm giam này nhằm ngăn chặn những hành vi tiếp theo có thể xảy ra và đảm bảo quá trình điều tra được tiến hành một cách đầy đủ và triệt để.

Chi tiết hơn về vụ việc có thể được tìm thấy trên trang web của Tuổi Trẻ Online.

Chuyên gia đề xuất linh hoạt mức thu tiền đất khi chuyển mục đích sử dụng, tránh quy định cố định. Gần đây, Bộ Tài chính đã đề xuất sửa đổi Điều 8 Nghị định 103/2024/NĐ-CP để quy định cụ thể mức thu tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích từ đất nông nghiệp sang đất ở trong một số trường hợp đặc thù, thu hút sự quan tâm của nhiều người.

TS. Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam, bày tỏ quan điểm rằng mức thu cần linh hoạt và không thể quy định một con số cố định. Ông Lượng ủng hộ việc Bộ Tài chính sửa đổi Nghị định 103 nhưng cho rằng các trường hợp trên thực sự chưa lấp đầy được khoảng trống trước các vấn đề thực tế của xã hội.

Phương án mà Bộ Tài chính đưa ra chỉ giải quyết được bài toán trước mắt, chưa thể bao trùm toàn bộ các trường hợp trong thực tiễn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng đúng chỗ này, sai chỗ kia, tạo ra sự bất công trong xã hội. Hiện nay, giá đất ở đang định giá tiệm cận thị trường, trong khi đất nông nghiệp lại gần như “đứng yên”, tạo ra một khoảng trống rất lớn.

Theo ông Lượng, mức thu tiền sử dụng đất cần linh hoạt, không thể quy định ‘cứng’ một con số cố định vì có rất nhiều biến số cần thẩm định, đánh giá. Không thể cào bằng, lấy một ‘đôi giày’ dùng chung cho tất cả mà cần phải ‘đóng giày’ riêng theo từng hoàn cảnh cụ thể.

Ông Lượng cũng nêu vấn đề, cần xét đến đối tượng, mục đích xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thời gian sử dụng, lịch sử hình thành đất… để đưa giải pháp tối ưu. Vấn đề này liên quan đến nhiều bộ, ngành, trong khi Nghị định 103 chỉ điều chỉnh ở góc độ tài chính và giá của Bộ Tài chính. Do đó, cần có sự phối hợp liên ngành để nghiên cứu, xây dựng tiêu chí đánh giá phù hợp, bao quát các vấn đề về giá đất.

Để xác định giá đất, cần có hệ thống dữ liệu lịch sử giá qua nhiều năm. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi chính sách với nhiều lần điều chỉnh, Việt Nam vẫn chưa hình thành được cơ sở dữ liệu giá đất đầy đủ. Hiện nay, việc quản lý chủ yếu mang nặng tính hành chính, trong khi thiếu nền tảng dữ liệu cụ thể.

Ông Lượng đề xuất cần phải mã số hóa và phân loại đầy đủ theo từng đối tượng. Thông tin về quyền sử dụng đất của từng cá nhân, tổ chức cần được mã định danh rõ ràng và chuyển thành dữ liệu số. Từ đó, mới ra được dữ liệu giá. Chỉ cần tra mã định danh, có thể biết mỗi người dân sở hữu bao nhiêu mét vuông đất ở, mua vào thời điểm nào, với giá bao nhiêu… Đây là cơ sở để đánh giá đúng đối tượng và xác định mức giá sát thực tế.

Ở nhiều nước, giá đất được cập nhật hàng năm và trở thành cơ sở quan trọng trong các chính sách thuế, chuyển đổi mục đích sử dụng, bồi thường. Do đó, Việt Nam cần sớm hoàn thiện hệ thống dữ liệu đất đai và dữ liệu giá đất, làm nền tảng để triển khai các chính sách liên quan một cách hiệu quả và minh bạch.

Luật Đất đai 2024 đã giới thiệu một điểm mới quan trọng, cho phép sử dụng đất nông nghiệp theo hướng đa mục đích mà không cần phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Theo khoản 1 Điều 218 của Luật Đất đai 2024, các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức và cộng đồng dân cư được phép sử dụng đất nông nghiệp để kết hợp sản xuất nông nghiệp với sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp mà không làm mất đi mục đích sử dụng chính của đất nông nghiệp.

Điều này đánh dấu một sự thay đổi lớn so với các quy định trước đây, vốn yêu cầu người dân phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích khi muốn sử dụng đất nông nghiệp cho các hoạt động khác. Việc cho phép này tạo điều kiện cho người dân phát huy sáng kiến, tối ưu hiệu quả sử dụng đất. Thay vì chỉ trồng trọt đơn thuần, người dân có thể kết hợp các mô hình khác như trồng cây dược liệu, làm homestay, xây dựng kho bãi nông sản, nhà kính, xưởng sơ chế…

Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn giúp giữ gìn không gian xanh và văn hóa nông thôn. Tuy nhiên, việc sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và không gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất khác.

Để chính sách này đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa người dân, chính quyền địa phương và cơ quan quản lý quy hoạch. Khi đó, đất nông nghiệp không chỉ là tư liệu sản xuất, mà còn trở thành nền tảng cho những mô hình kinh tế sáng tạo, hiện đại và giàu bản sắc.