Với sự quan tâm ngày càng tăng đối với lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong ngành khoa học không gian nếu biết cách tận dụng và phát huy các nguồn lực sẵn có. Các chuyên gia quốc tế đã đưa ra những nhận định và kinh nghiệm quý báu về cách phát triển lĩnh vực này, dựa trên thực tiễn tại các nước tiên tiến.

Trong tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ về hành trình chuyển đổi nghiên cứu từ hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Ban đầu, việc phát triển bộ cảm biến để theo dõi lò phản ứng hạt nhân đã mở ra cơ hội cho việc quan sát bầu trời bằng cách linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ tương tự. Từ nền tảng siêu dẫn, Saclay đã tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua việc hợp tác với các startup và tập đoàn lớn.

TS Quang nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Tại các nước phát triển như Pháp và Canada, các nhóm nghiên cứu khi nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở. Điều này cho phép các công ty có thể tham gia và cùng phát triển sản phẩm. Sự hợp tác và chia sẻ kiến thức là chìa khóa để thúc đẩy tiến bộ trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), đã chỉ ra rằng rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của Việt Nam hiện nay nằm ở vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không tạo điều kiện tự do cho các nhà nghiên cứu, việc phát triển khoa học thực chất sẽ gặp khó khăn. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng điểm mạnh lớn nhất của Việt Nam chính là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo ra một môi trường làm việc thông thoáng và tự do. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước cống hiến nhưng chưa về vì họ chưa thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ có thể đóng góp một cách tự do và hiệu quả. Mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ việc tận dụng những gì có thể làm được và từ sở trường đang có.

TS Quang cũng đồng tình với quan điểm này và nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện tại, mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm, tạo môi trường tự do cho nhà khoa học và khuyến khích sự hợp tác giữa các cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp và startup.

Các chuyên gia đều đồng thuận rằng việc phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ không chỉ đòi hỏi sự đầu tư về tài chính mà còn cần sự tự do trong nghiên cứu và một môi trường hợp tác, chia sẻ kiến thức. Bằng cách tạo ra một môi trường như vậy, Việt Nam có thể nắm bắt được những cơ hội trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ và vươn lên trở thành một trong những quốc gia có nền khoa học không gian phát triển.

Trong bối cảnh hiện nay, việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tăng cường đầu tư vào nghiên cứu cơ bản và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học là những bước đi quan trọng. Bằng cách học hỏi từ kinh nghiệm của các nước tiên tiến và tập trung vào phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Việt Nam có thể từng bước khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này tập trung vào việc khẳng định vai trò và vị thế quan trọng của ngành công nghệ vũ trụ, đồng thời phân tích những thách thức và khó khăn mà ngành này đang phải đối mặt. Từ đó, các chuyên gia và khách mời đã thảo luận về các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ quan trọng này.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã có bài phát biểu tại buổi tọa đàm. Ông cho biết trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia. Ngược lại, ngành công nghệ này đã trở thành một trong những trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại. Các ứng dụng của công nghệ vũ trụ trong đời sống hàng ngày ngày càng trở nên thiết thực và đa dạng, bao gồm dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của công nghệ vũ trụ bằng cách dẫn chứng từ báo cáo mới nhất của Space Foundation. Theo đó, kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Kết quả này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ. Mặc dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng ông Sưởng tin rằng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ.

Ông Sưởng kỳ vọng rằng việc làm chủ công nghệ vũ trụ sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển ngành công nghệ vũ trụ cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp để thúc đẩy sự phát triển của ngành này.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia đã thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Qua đó, các chuyên gia hy vọng sẽ mở ra những hướng đi mới cho sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ tại Việt Nam, cũng như đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Để theo dõi thêm nhiều tin tức và cập nhật thông tin mới nhất về sự phát triển của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam cũng như các lĩnh vực khác, vui lòng truy cập trang web của Báo Tiền Phong.