Trong bối cảnh thế giới đang trải qua thời đại VUCA, đặc trưng bởi biến động, bất định, phức tạp và mơ hồ, các tổ chức cần có năng lực thích ứng để tồn tại và phát triển. Cuốn sách “Quản trị Biến động và Khủng hoảng” của nhóm tác giả, trong đó có Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng – Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), đã đưa ra một hướng tiếp cận hệ thống cả về lý luận và thực tiễn để giúp các nhà quản trị xây dựng năng lực thích ứng và chủ động kiến tạo trong môi trường bất định.

Cuốn sách không chỉ gây chú ý bởi tiêu đề mang hơi hướng thời sự mà còn bởi cách tư duy rất riêng của nhóm tác giả. Những khái niệm trong sách xuất phát từ những trải nghiệm thật, được chiêm nghiệm kỹ lưỡng trong quá trình điều hành thực tế. “Quản trị biến động” được giới thiệu như một phản xạ sống còn trước thực tại đầy bất ổn, chứ không phải là một trường phái lý luận mới trong quản trị hiện đại.

Mối quan hệ giữa biến động – khủng hoảng – rủi ro được phân tích bằng logic biện chứng, chặt chẽ nhưng không giáo điều; gần gũi đến mức người đọc có thể cảm nhận bằng trực giác. Cuốn sách gắn kết lý luận với các năng lực cụ thể trong quản trị tổ chức, từ hoạch định mục tiêu, dự báo rủi ro, điều chỉnh kế hoạch, ứng phó linh hoạt, cho đến cả một bước tiến dài là “kiến tạo động”, một cách dùng từ rất Việt Nam cho năng lực đổi mới có chủ đích trong điều kiện bất định.

Petrovietnam – một tổ chức mang tính chất “đặc biệt kép”: vừa vận hành trong lĩnh vực năng lượng vốn nhiều biến động, vừa là doanh nghiệp nhà nước với những ràng buộc và giới hạn đặc thù – đã trải qua một “khủng hoảng kép” vào năm 2020. Chính trong bối cảnh ấy, khái niệm “quản trị biến động” lần đầu tiên được hình thành và triển khai đồng bộ. Nhờ vậy, Petrovietnam không những đứng vững qua khủng hoảng mà còn đạt nhiều kết quả tích cực về sản lượng, tài chính, đóng góp ngân sách, quản trị nhân sự và năng lực điều hành.

Từ năm 2021 trở đi, “quản trị biến động” tại Petrovietnam không còn giữ vai trò ứng phó tình thế mà được nâng lên thành phương thức vận hành và văn hóa điều hành doanh nghiệp. Mỗi đơn vị, mỗi cán bộ bắt đầu hiểu rõ: kế hoạch là quan trọng, nhưng khả năng điều chỉnh, ứng biến kế hoạch trong điều kiện thay đổi còn quan trọng hơn.

Năm 2024, Petrovietnam lần đầu tiên ghi nhận mức doanh thu vượt mốc 1 triệu tỷ đồng – con số không chỉ phản ánh quy mô, còn là dấu ấn của một quá trình quản trị chủ động, linh hoạt và đủ bản lĩnh trước biến động liên tục của môi trường kinh tế – địa chính trị toàn cầu.

Tư duy kiểm soát cứng nhắc được thay thế bằng kiểm soát linh hoạt. Văn hóa “thực hiện theo chỉ đạo” dần nhường chỗ cho cách tiếp cận chủ động hơn, phản ứng theo “mục tiêu sống”. Đó là một chuyển hóa thực sự. Và cũng là minh chứng cho việc: một lý luận, nếu đủ sức đứng vững trong thực tiễn khắc nghiệt, sẽ tự thân tìm được chỗ đứng trong hệ vận hành tổ chức.

Cuốn sách “Quản trị Biến động và Khủng hoảng” không hô hào lý thuyết, cũng không cố chứng minh cái mới bằng cách phủ nhận cái cũ. Nhóm tác giả chọn một con đường khác, lặng lẽ hơn, nhưng có giá trị bền vững hơn: quan sát thực tiễn, chiết xuất tư duy, cấu trúc thành luận điểm, rồi chỉ ra cách vận hành, từ chiến lược cấp cao đến điều phối hệ thống và phát triển nguồn nhân lực.

Một điểm đáng chú ý là cuốn sách không tách bạch lý luận với thực hành. Các mô hình quản trị mục tiêu như MBO, KPI, BSC, OKRs được phân tích kỹ, không chỉ ở vai trò lịch sử mà còn trong khả năng thích nghi với môi trường biến động. Sự chuyển dịch từ “mục tiêu cứng” sang “mục tiêu sống”, mục tiêu có thể cập nhật, điều chỉnh theo tín hiệu thị trường và dữ liệu thời gian thực, được minh chứng cụ thể qua cách Petrovietnam vận hành hệ thống dashboard số hóa, cảnh báo và kiểm soát hiệu quả tại hiện trường.

Trong mạch suy nghĩ ấy, từng khái niệm như “quản trị chuỗi giá trị”, “quản trị điều kiện biên”, hay “kiến tạo giá trị mới” đều được trình bày mạch lạc, gắn liền với ví dụ cụ thể và dễ liên hệ đến các cấp độ khác nhau trong tổ chức.

Điều đáng trân trọng là cuốn sách không đặt mục tiêu chứng minh điều gì mới lạ. Giọng văn trung dung, tiết chế. Nhóm tác giả không cố khẳng định mình đúng, họ chỉ chọn cách ghi lại những gì đã thực sự được triển khai, đã kiểm nghiệm qua thực tiễn, với mong muốn chia sẻ một cách làm cụ thể, phù hợp với bối cảnh của một tổ chức có quy mô lớn, nhiệm vụ nặng nề và trách nhiệm đặc thù như Petrovietnam.

Vì thế, cuốn sách này không chỉ dành cho những nhà lãnh đạo cấp cao. Cuốn sách hữu ích cả với những người đang đảm trách vai trò điều hành trung gian, những người phải xoay xở giữa kế hoạch cũ và thực tế mới. Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi khả năng dự báo gần như bằng không, cách tiếp cận “quản trị mục tiêu sống” trong sách này có thể mở ra một lối đi khác: không cần nhìn xa hàng trăm cây số, chỉ cần đủ tỉnh táo để thấy 100 mét phía trước, và bước cho đúng.

Cuốn sách này mang một phong cách tiếp cận độc đáo, không chạy theo trào lưu quản trị hiện đại hay vay mượn lý thuyết nước ngoài một cách máy móc. Thay vào đó, tác giả tập trung vào việc ghi lại những trải nghiệm thực tế, biến chúng thành một cấu trúc tư duy hệ thống chặt chẽ và logic. Thông qua đó, cuốn sách cung cấp cho người đọc những kiến thức và kỹ năng cần thiết để điều hành và phát triển trong môi trường kinh doanh bất định.

Nội dung của cuốn sách bao gồm các khía cạnh quan trọng trong quản trị, bắt đầu từ việc hoạch định mục tiêu. Đây là bước đầu tiên và cũng là nền tảng cho mọi hoạt động của tổ chức, giúp xác định hướng đi và những gì cần đạt được. Bên cạnh đó, cuốn sách cũng đề cập đến việc dự báo rủi ro – một yếu tố không thể thiếu trong quá trình quản trị. Việc nhận diện và phân tích các rủi ro tiềm ẩn giúp các nhà quản trị chủ động xây dựng các kế hoạch đối phó, giảm thiểu thiệt hại.

Một khía cạnh quan trọng khác được đề cập trong cuốn sách là điều chỉnh kế hoạch. Trong môi trường kinh doanh đầy biến động, không có kế hoạch nào có thể dự đoán hết mọi tình huống. Vì vậy, khả năng điều chỉnh và thích nghi là cần thiết để đảm bảo tổ chức luôn vận hành hiệu quả. Cuốn sách cung cấp các phương pháp và kỹ thuật để rà soát, đánh giá và điều chỉnh kế hoạch một cách linh hoạt.

Ngoài ra, cuốn sách còn giới thiệu một khái niệm đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay: “kiến tạo động”. Đây là thuật ngữ được Việt hóa từ năng lực đổi mới, thể hiện khả năng của một tổ chức trong việc liên tục thay đổi, sáng tạo và cải tiến để thích nghi với sự bất định của môi trường kinh doanh. “Kiến tạo động” không chỉ giúp tổ chức tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong thế giới biến động không ngừng.

Với cấu trúc thành tư duy hệ thống và dựa trên trải nghiệm thực tế, cuốn sách này thực sự là một tài liệu hữu ích cho các nhà quản trị, lãnh đạo doanh nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến việc phát triển kỹ năng quản trị trong thời đại hiện nay. Thông qua việc thấu hiểu và áp dụng những nguyên tắc và khái niệm được trình bày, người đọc có thể xây dựng một phương pháp tiếp cận quản trị hiệu quả, tạo động lực cho sự đổi mới và thành công trong tổ chức của mình.

Trận mưa lớn và gió mạnh vào trưa ngày 20/7 đã khiến nhiều cây xanh trên các tuyến đường trung tâm TP.HCM ngã đổ hoặc tét nhánh, gây ra thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng đến giao thông ở một số khu vực.

Trần Quang Diệu, một trong những tuyến đường bị ảnh hưởng nặng nề, nằm ở phường Nhiêu Lộc, quận 3 cũ. Tại đây, một cây xanh bị tét nhánh từ độ cao hơn 10 mét, rơi xuống và đè lên một chiếc ô tô đang di chuyển trên đường. Nhánh cây lớn nằm chắn gần hết làn đường, trong khi đầu ô tô bị hư hỏng nghiêm trọng.

Không chỉ đường Trần Quang Diệu, nhiều cây xanh trên cùng tuyến đường này cũng bị tét nhánh và rơi xuống, chắn hoàn toàn vỉa hè và đường. Để đảm bảo an toàn, cơ quan chức năng đã phải căng dây phong tỏa hoàn toàn tuyến đường.

Tương tự, trên đường Phạm Ngọc Thạch, phường Xuân Hòa, quận 3 cũ, cũng xảy ra tình trạng tét nhánh cây xanh rơi xuống đường. Rất may không có thương vong được ghi nhận.

Nhiều tuyến đường khác như Trường Sa, Ông Ích Khiêm, Nguyễn Văn Linh, Rạch Cầu Suối cũng chứng kiến tình trạng cây xanh ngã đổ hoặc tét nhánh, gây ra thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng đến giao thông.

Cơ quan chức năng xác nhận có 2 ô tô bị hư hỏng do nhánh cây rơi trúng, nhưng chưa ghi nhận thương vong. Hiện tại, các đội, trạm thuộc Phòng CSGT Công an TP.HCM đang phối hợp với lực lượng công an địa phương và lực lượng an ninh cơ sở để bảo vệ hiện trường, điều tiết giao thông, và khắc phục sự cố.

Về nguyên nhân, dự báo của Đài Khí tượng thủy văn Nam bộ cho biết gió và mưa diện rộng trên địa bàn TP.HCM chủ yếu là do hoạt động của bão số 3 trên biển Đông, tạo ra sự hội tụ gió mạnh từ phía Tây nam, gây ra mưa lớn và gió giật mạnh tại nhiều khu vực.

Cơn bão Wipha đang di chuyển nhanh chóng về phía Biển Đông và dự kiến sẽ trở thành cơn bão số 3 trong năm nay. Trong cuộc họp ứng phó với bão Wipha do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chiều ngày 18-7, ông Mai Văn Khiêm, giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, cho biết bão Wipha sẽ đi vào Biển Đông vào sáng ngày 19-7. Hiện nay, các điều kiện về môi trường thuận lợi để cường độ bão tăng cấp trong 2-3 ngày tới.

Về hướng di chuyển của bão, ông Khiêm cho biết các dự báo quốc tế chưa có độ thống nhất cao về điểm đổ bộ, các phương án dự báo còn lệch trên dưới 100km. Nếu bão đi lên nhiều phía bắc thì tác động đến nước ta ít hơn, còn bão đi lệch xuống phía nam vào vịnh Bắc Bộ thì tác động, mưa gió tới đất liền nước ta sẽ nhiều hơn.

Về cường độ bão, ông Khiêm cho biết dự báo cường độ bão mạnh nhất cấp 12, giật cấp 15, khi ở khu vực vùng biển phía đông bán đảo Lôi Châu (Trung Quốc). Từ tối đến đêm ngày 21-7, bão có khả năng bắt đầu ảnh hưởng đến đất liền. Khi vào vịnh Bắc Bộ và tác động đến đất liền nước ta, gió bão khoảng cấp 10. Ông Khiêm cũng cho biết đây mới chỉ là dự báo ban đầu, độ tin cậy chưa cao, sau khi vào Biển Đông sẽ có những thay đổi, nên người dân cần chú ý các bản tin dự báo cập nhật để chủ động ứng phó.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh theo dự báo, đây là cơn bão đầu tiên đổ bộ dù gió khả năng không lớn, mưa khả năng cao, diện khá rộng, tác động tới 1.713 xã thuộc 18 tỉnh thành từ phía bắc Hà Tĩnh trở ra.

Ông Hiệp đề nghị Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai phối hợp các đơn vị của bộ cử cán bộ có mặt tại các xã có nguy cơ cao bị ảnh hưởng do thiên tai để kiểm nghiệm lại vận hành, lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền hai cấp trong công tác phòng chống thiên tai. Các địa phương cần rà soát lại các khu vực có nguy cơ sạt lở đất vì từ đầu năm đến nay liên tục xảy ra sạt lở và có phương án phòng chống ngập lụt đô thị. Cùng với đó rà soát các công trình giao thông, công trình nhà nước đang thi công ở miền Bắc để bảo đảm an toàn cho người và tài sản.

Nhiều cơ quan, đơn vị đã sẵn sàng phương án ứng phó với bão Wipha. Bộ Công Thương đã có công điện chỉ đạo các đơn vị tăng cường kiểm tra rà soát các công trình trọng điểm, xung yếu, sẵn sàng ứng phó với diễn biến của bão Wipha để bảo đảm an toàn về người và tài sản. Bộ Công Thương cũng yêu cầu các đơn vị phải có kế hoạch cụ thể để ứng phó với bão.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã chỉ đạo các đơn vị sẵn sàng ứng phó với bão và sẽ ban hành công điện để triển khai các phương án phòng chống thiên tai cho các hạ tầng thông tin liên lạc. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về bão để có biện pháp ứng phó phù hợp.

Bộ Công an đã chỉ đạo công an các địa phương, các đơn vị nghiệp vụ chủ động nắm chắc tình hình diễn biến của bão, chủ động triển khai ngay các kế hoạch và phương án bảo đảm tốt công tác an ninh trật tự tại cơ sở để kịp thời ứng phó, không để bị động bất ngờ. Bộ Công an cũng yêu cầu các đơn vị phải có kế hoạch cụ thể để ứng phó với bão.

Lực lượng quân đội cũng sẵn sàng hơn 53.000 cán bộ chiến sĩ, trong đó bộ đội hơn 10.000 người, cùng với 949 phương tiện các loại để giúp đỡ nhân dân xử lý các tình huống có thể xảy ra. Quân đội nhân dân Việt Nam sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về bão để có biện pháp ứng phó phù hợp.