Việt Nam đang nổi lên là một quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng sạch lớn nhất Đông Nam Á, với tổng công suất điện gió ngoài khơi ước tính gần 600 GW. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có trữ lượng sinh khối dồi dào từ nông nghiệp và bức xạ mặt trời cao quanh năm ở khu vực miền Trung và miền Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch đang gặp phải nhiều khó khăn.

Mặc dù có tiềm năng lớn, thị phần năng lượng tái tạo trong tổng mức năng lượng của quốc gia vẫn còn thấp. Số lượng các dự án đầu tư vào năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi và LNG, còn ít. Các chuyên gia đánh giá rằng quá trình hiện thực hóa tiềm năng này đang bị chậm lại đáng kể. Quy hoạch điện VIII đã điều chỉnh mục tiêu phát triển mạnh điện gió ngoài khơi và điện khí LNG, nhưng đến nay chưa có dự án điện gió ngoài khơi nào được triển khai thực tế. Chỉ có 3 trong số 13 dự án LNG hiện hữu đang đúng tiến độ.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này đến từ ba “nút thắt” lớn: thiếu cơ chế giá điện rõ ràng và hấp dẫn; thủ tục đầu tư – phê duyệt dự án còn chồng chéo; và khó khăn trong huy động vốn, cả vốn đầu tư ban đầu lẫn vốn vận hành dài hạn. Nếu không tháo gỡ các “nút thắt” này, rất khó để đạt mục tiêu mà Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và cam kết Net Zero đặt ra.

TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, nhận định rằng dòng vốn cho năng lượng sạch sẽ không tự chảy đến nếu không có hệ sinh thái tài chính xanh rõ ràng, cơ chế bảo lãnh tín dụng hợp lý và hành lang pháp lý minh bạch, ổn định lâu dài. Việc chưa có bộ tiêu chí thống nhất đánh giá dự án xanh, chưa có thị trường trái phiếu xanh phát triển đầy đủ, cũng như thiếu cơ chế ưu đãi thuế – phí đang khiến dòng vốn xanh vẫn còn chảy chậm.

Để giải quyết vấn đề này, nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế khuyến nghị rằng Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh. Điều này có thể được thực hiện bằng cách ban hành tiêu chuẩn quốc gia về dự án xanh để các tổ chức tài chính có căn cứ thẩm định; tạo lập thị trường trái phiếu xanh với cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng và quy trình phát hành đơn giản; và khuyến khích các ngân hàng thương mại phát triển sản phẩm tín dụng xanh thông qua hỗ trợ lãi suất, chia sẻ rủi ro từ quỹ bảo lãnh.

Trong bối cảnh dòng vốn quốc tế còn dè dặt, sự vào cuộc chủ động của các doanh nghiệp nhà nước hàng đầu như Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ là cú hích quan trọng. Với năng lực tài chính, uy tín quốc tế và vai trò trong ngành năng lượng, các doanh nghiệp này có thể làm “cầu nối tín nhiệm” giữa Chính phủ và nhà đầu tư quốc tế.

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đồng thời đặt mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi và LNG thành trụ cột an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, để biến các mục tiêu thành hiện thực, cần có những hành động cụ thể và quyết liệt ngay từ bây giờ.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững. Tại Diễn đàn ‘Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới’ diễn ra vào sáng ngày 29/7 tại Hà Nội, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực năng lượng đã tập trung thảo luận về những đột phá công nghệ có tiềm năng định hình lại tương lai của ngành năng lượng.

Với dự báo nhu cầu điện năng của Việt Nam sẽ tăng từ 8-10% hàng năm, việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch và giảm thiểu sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Trong đó, các giải pháp như lưới điện thông minh, công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến, hydro xanh, và các giải pháp năng lượng tái tạo hiệu suất cao được xác định là những trụ cột quan trọng giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu tham vọng là đạt được phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, các chuyên gia và doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo nhấn mạnh sự cần thiết của việc ổn định và minh bạch hóa khung chính sách, hoàn thiện thể chế, và đặc biệt là thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Việt Nam đã xây dựng được một nền tảng chính sách quan trọng với Nghị quyết 55 và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, trong đó đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ chiếm tới 75% vào năm 2050.

Cam kết đạt được phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là một mục tiêu môi trường mà còn là một động lực quan trọng để hoàn thiện thể chế và thúc đẩy một cách thực chất và hiệu quả quá trình chuyển đổi năng lượng xanh. Qua đó, không chỉ giúp Việt Nam đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia mà còn đóng góp vào nỗ lực toàn cầu trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

Nhìn chung, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để chuyển đổi sang một mô hình phát triển bền vững, dựa trên nền tảng của năng lượng tái tạo và công nghệ tiên tiến. Sự thành công trong việc thực hiện các mục tiêu này sẽ không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững.

Liên quan: Nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đã bắt đầu tìm hiểu về công nghệ hidro xanh và lưới điện thông minh như những giải pháp tiềm năng cho tương lai năng lượng của Việt Nam.

Hungary và Serbia mới đây đã công bố kế hoạch xây dựng một đường ống dẫn dầu mới. Mục đích của dự án này là để đảm bảo nguồn cung cấp năng lượng với chi phí hợp lý. Điều này diễn ra trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga.

Dự án đường ống dẫn dầu này có công suất hằng năm dự kiến từ 4 đến 5 triệu tấn. Đường ống dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2027. Theo thỏa thuận, Hungary sẽ chịu trách nhiệm xây dựng 180km đường ống, trong khi Serbia sẽ xây dựng 120km còn lại. Ngoài ra, một trạm kiểm soát và đo lường cũng sẽ được lắp đặt trên biên giới giữa hai quốc gia này.

Tại cuộc họp báo ở Budapest vào ngày 21-7, Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto cho biết EU đang yêu cầu Hungary hạn chế nguồn cung dầu và khí đốt từ Nga. Tuy nhiên, Hungary từ chối thực hiện yêu cầu này do lo ngại rằng người dân sẽ phải chịu chi phí năng lượng cao gấp đôi hoặc thậm chí gấp bốn lần.

Ngoại trưởng Peter Szijjarto nhấn mạnh rằng các quyết định của EU đang làm suy yếu nghiêm trọng an ninh năng lượng tại châu Âu. Ông chỉ ra rằng các quốc gia châu Âu đang phải mua năng lượng với giá cao gấp nhiều lần so với các nơi khác trên thế giới. Đường ống mới sẽ giúp bảo đảm chương trình giảm chi phí tiện ích lâu dài của Hungary và bảo vệ các gia đình khỏi tình trạng giá năng lượng tăng cao do các chính sách của EU.

Hungary, một quốc gia luôn phản đối lệnh trừng phạt năng lượng của EU, coi dự án đường ống mới là vấn đề trọng yếu đối với an ninh năng lượng quốc gia và hợp tác khu vực với Serbia. Dự án này được triển khai trong bối cảnh Hungary và Serbia đang tăng cường hợp tác năng lượng, đặc biệt khi Belgrade phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung dầu khí từ Nga, trong khi Budapest cũng đang nỗ lực tìm kiếm các tuyến vận chuyển thay thế.

Trước đó, Hungary đã nhiều lần cảnh báo rằng việc chấm dứt nguồn cung năng lượng từ Nga sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế và làm tăng chi phí sinh hoạt. Điều này là do quốc gia này nhập khẩu hơn 80% lượng dầu qua đường ống Druzhba. Bộ trưởng Năng lượng Serbia Dubravka Djedovic Handanovic cho biết rằng đường ống dẫn dầu được quy hoạch giữa Hungary và Serbia không chỉ đóng vai trò thương mại, mà còn thể hiện tầm quan trọng chiến lược rộng hơn đối với an ninh năng lượng lâu dài của hai quốc gia.

Năm 2023, Hungary và Serbia cũng đã triển khai các khoản đầu tư chung vào cơ sở hạ tầng khí đốt, bao gồm một đường ống kết nối mới nhằm tăng cường an ninh năng lượng khu vực. Đây là một phần trong nỗ lực tăng cường hợp tác và đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định cho cả hai quốc gia.