Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sau mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại khu vực Bạch Vân Ngao Bác, Nội Mông Cổ. Phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có thể thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm, được xem là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, chiếm tới 90% trữ lượng của Trung Quốc và gần 40% trữ lượng toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý của toàn cầu.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ tuổi của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, đã phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, đã xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã phát hiện ra rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định lâu nay, mà đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất vẫn là công nghệ tách chiết, vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư khai thác trong nước. Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật mà là lợi ích chiến lược sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang.
Trong bối cảnh hiện nay, việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã đặt ra thách thức lớn cho các quốc gia khác. Việc tìm kiếm nguồn cung ứng thay thế và đầu tư vào công nghệ khai thác, tinh luyện đất hiếm đang trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều nước. Cuộc đua giành quyền kiểm soát tài nguyên chiến lược này sẽ tiếp tục diễn ra trong thời gian tới.
