Lật sang một trang mới trong chính sách hình sự – Luật số 86/2025/QH15
Luật số 86/2025/QH15, dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách hình sự ở Việt Nam. Với nhiều sửa đổi và bổ sung đáng kể trong Bộ luật Hình sự, luật này không chỉ thể hiện một chính sách hình sự nhân đạo mà còn hướng tới mục tiêu phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm.
Bước tiến về chính sách hình sự nhân đạo – Loại bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh
Một trong những điểm nổi bật của Luật số 86/2025/QH15 là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tám tội danh. Quyết định này được xem là phù hợp với xu hướng chung của thế giới về việc giảm thiểu và tiến tới bãi bỏ án tử hình. Điều này cũng thể hiện rõ ràng chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước Việt Nam, trong đó ưu tiên việc bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của con người. Tuy nhiên, việc loại bỏ hình phạt tử hình cũng đặt ra những yêu cầu cao hơn trong việc đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và khắc phục hậu quả của các hành vi phạm tội.
Chính sách mới về giảm án đối với tội phạm tham nhũng
Luật số 86/2025/QH15 cũng quy định các điều kiện chặt chẽ hơn để được giảm án cho người bị kết án tù chung thân về các tội như ‘Tham ô tài sản’ và ‘Nhận hối lộ’. Để được xem xét giảm án, người phạm tội cần phải tự nguyện nộp lại ít nhất ba phần tư số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ và tích cực hợp tác, lập công. Đây là một thay đổi mang tính chiến lược nhằm giải quyết những hạn chế kéo dài trong việc thu hồi tài sản do các hành vi phạm tội tham nhũng gây ra.
Mở rộng đối tượng được miễn thi hành án tử hình
Lật sang một trang mới trong chính sách hình sự, Luật số 86/2025/QH15 cũng mở rộng đối tượng không thi hành án tử hình đối với những người bị kết án tử hình mà mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bổ sung này thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nhà nước Việt Nam trong chính sách hình sự, bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của người bị kết án trong những trường hợp đặc biệt.
Hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy
Một quy định mới đáng chú ý trong Luật số 86/2025/QH15 là việc bổ sung tội danh ‘Sử dụng trái phép chất ma túy’ tại Điều 256a Bộ luật Hình sự. Việc hình sự hóa hành vi này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong quá trình cai nghiện, đồng thời khắc phục tình trạng tái nghiện phổ biến và kéo dài thời gian điều trị không hiệu quả.
Tăng mức phạt tiền đối với một số tội danh kinh tế và môi trường
Lật sang một trang mới trong chính sách hình sự, Luật số 86/2025/QH15 cũng điều chỉnh theo hướng tăng mức phạt tiền trong nhiều tội danh liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường và an toàn thực phẩm. Mức phạt tiền tăng lên gấp đôi trong nhiều trường hợp, phù hợp với thực tiễn xử lý tội phạm phi bạo lực, đồng thời khuyến khích áp dụng hình phạt tiền thay thế tù có thời hạn với người phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, có điều kiện khắc phục hậu quả.
Kết luận
Lật sang một trang mới trong chính sách hình sự, Luật số 86/2025/QH15 là một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Những quy định mới phản ánh sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm. Tuy nhiên, để các quy định này đi vào cuộc sống, rất cần sự phối hợp đồng bộ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tăng cường đào tạo người tiến hành tố tụng và giám sát thực hiện một cách chặt chẽ.
