Công nghệ đã và đang đóng vai trò là đòn bẩy quan trọng cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Từ sự ra đời của động cơ hơi nước đến sự phát triển của Trí tuệ Nhân tạo (AI), lịch sử đã chứng minh rằng các đột phá công nghệ chính là xương sống cho những bước chuyển mình vĩ đại của kinh tế.
Ngày nay, chúng ta đang sống giữa tâm điểm của một cuộc cách mạng số, nơi công nghệ không còn là một ngành riêng lẻ mà đã trở thành lực lượng cốt lõi định hình nền kinh tế toàn cầu. Công nghệ đang ‘viết lại luật chơi’ trong cách doanh nghiệp vận hành, quốc gia giao thương và của cải được phân phối, tạo ra những cơ hội tăng trưởng chưa từng có. Tuy nhiên, chúng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho cấu trúc xã hội.
Để hiểu rõ bối cảnh hiện tại, cần nhìn lại dòng chảy lịch sử của những đột phá công nghệ trước đây. Cuộc hành trình này bắt đầu từ Cách mạng Công nghiệp vào cuối thế kỷ 18, tạo ra một bước ngoặt lịch sử khi chuyển đổi từ lao động thủ công sang sản xuất bằng máy móc. Chính sự thay đổi này đã mở ra kỷ nguyên của hiệu suất cao và sản xuất hàng loạt.
Tiếp đó, sự ra đời của công nghệ truyền thông như điện báo và điện thoại đã xóa nhòa khoảng cách địa lý, cho phép doanh nghiệp kết nối tức thì với nhà cung cấp và khách hàng trên toàn cầu. Thế kỷ 20 đã thúc đẩy xu hướng này với sự ra đời của máy tính cá nhân và internet, giúp tự động hóa các quy trình nội bộ và mở ra những kênh tương tác mang tính đột phá với khách hàng.
Đặc biệt, sự bùng nổ của thương mại điện tử với những ‘gã khổng lồ’ như Amazon và Alibaba đã thực sự san phẳng sân chơi, cho phép các doanh nghiệp nhỏ cũng có thể vươn ra cạnh tranh toàn cầu mà không bị giới hạn bởi không gian vật lý.
Trong kỷ nguyên số ngày nay, các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook và Instagram trở thành cầu nối trực tiếp, giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và tương tác với khách hàng theo thời gian thực.
Hiện nay, thế giới đang đứng trước ngưỡng cửa của một cuộc chuyển đổi kế tiếp, đó là Trí tuệ Nhân tạo (AI). AI – đặc biệt là AI tạo sinh, được kỳ vọng sẽ cách mạng hóa mọi lĩnh vực, từ dịch vụ khách hàng, sáng tạo nội dung đến phân tích dữ liệu phức tạp, phá vỡ mọi giới hạn đã biết trong nền kinh tế số.
Công nghệ là đòn bẩy cho tăng trưởng kinh tế hiện đại. Các tiến bộ kỹ thuật số, từ điện toán đám mây đến phân tích dữ liệu nâng cao, đã trao quyền cho doanh nghiệp để tối ưu hóa hoạt động, cắt giảm chi phí và đổi mới với tốc độ chóng mặt.
Ví dụ, điện toán đám mây đã thay đổi việc lưu trữ và xử lý dữ liệu, cho phép các doanh nghiệp tiếp cận nguồn sức mạnh tính toán khổng lồ mà không cần đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng vật lý. Sự linh hoạt này giúp các công ty mở rộng quy mô nhanh chóng và thích ứng linh hoạt với những thay đổi của thị trường.
Bên cạnh đó, phân tích dữ liệu nâng cao mang lại lợi thế cạnh tranh sắc bén. Trong kỷ nguyên dữ liệu lớn, khả năng ‘giải mã’ các tập dữ liệu khổng lồ giúp doanh nghiệp thấu hiểu hành vi khách hàng và nắm bắt xu hướng thị trường, từ đó đưa ra các chiến lược dựa trên dữ liệu chính xác.
Tác động của AI, đặc biệt là AI tạo sinh, được dự báo sẽ vô cùng lớn. Một nghiên cứu gần đây của công ty tư vấn quản lý toàn cầu McKinsey chỉ ra rằng các ứng dụng như ChatGPT và Midjourney có thể đóng góp từ 2.600-4.400 tỷ USD/năm cho kinh tế toàn cầu. Khi được tích hợp sâu vào quy trình làm việc, công nghệ này có thể giúp tăng năng suất lên đến 40%.
Thị trường lao động trong thời đại số đang bị định hình lại sâu sắc bởi công nghệ. Công nghệ vừa thay thế việc làm cũ, vừa tạo ra những vai trò mới. Tự động hóa và AI ngày càng có khả năng thực hiện các công việc từng do con người đảm nhiệm, làm dấy lên những lo ngại về an ninh việc làm, đặc biệt trong các lĩnh vực như sản xuất và vận tải.
Một nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo tự động hóa có thể thay thế 85 triệu vị trí việc làm vào năm 2025, nhưng đồng thời cũng sẽ tạo ra 97 triệu vị trí trong vai trò mới, chủ yếu trong các lĩnh vực như phân tích dữ liệu, phát triển phần mềm và nghiên cứu AI.
Thương mại và đổi mới sáng tạo toàn cầu đã bị công nghệ thay đổi một cách sâu sắc. Công nghệ đã tạo ra một cuộc cách mạng trong thương mại toàn cầu, phá vỡ các rào cản vật lý và thúc đẩy thương mại quốc tế ở mức độ chưa từng có. Các nền tảng thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp thuộc mọi quy mô tiếp cận thị trường thế giới, trong khi các sáng kiến về công nghệ tài chính (fintech) đã giúp các giao dịch xuyên biên giới trở nên nhanh hơn, rẻ hơn và an toàn hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn, những bước phát triển vượt bậc của công nghệ cũng mang đến một mặt trái: sự gia tăng bất bình đẳng. Các tiến bộ công nghệ đã mang lại lợi ích không tương xứng cho những người lao động có tay nghề cao ở các nền kinh tế phát triển, làm gia tăng khoảng cách thu nhập giữa họ và những người lao động kỹ năng thấp có công việc dễ bị tự động hóa thay thế nhất.
Kết luận, công nghệ là động lực của nền kinh tế toàn cầu hiện đại, giúp thúc đẩy năng suất, định hình lại các ngành công nghiệp và kết nối các thị trường theo những cách không thể tưởng tượng trước đây. Tuy nhiên, con đường này không chỉ trải hoa hồng. Khi công nghệ định hình lại thị trường lao động và vẽ lại các đường biên của thương mại toàn cầu, nó cũng mang đến những thách thức về bất bình đẳng và dịch chuyển xã hội.
Để định hướng trong kỷ nguyên mới này, cần có nỗ lực chung từ các chính phủ, doanh nghiệp và mỗi cá nhân để đón nhận sự đổi mới, thúc đẩy học hỏi không ngừng và thực thi các chính sách nhằm đảm bảo những lợi ích to lớn của công nghệ được chia sẻ cho tất cả mọi người.
