Trong nửa đầu năm 2025, ngành hàng không Việt Nam đã phục vụ 59,7 triệu lượt hành khách thông qua các cảng hàng không. Con số này cho thấy sự tăng trưởng đáng kể so với năm 2024, khi ngành hàng không đã phục vụ khoảng 110 triệu lượt hành khách. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng đặt ra thách thức về việc tối ưu hóa thủ tục tại sân bay để giảm thiểu thời gian chờ đợi và tăng cường trải nghiệm cho hành khách.
Giả định trung bình mỗi người mất từ 3-4 phút cho mỗi thủ tục tại sân bay, từ kiểm tra an ninh, soi chiếu hành lý đến làm thủ tục xuất nhập cảnh, tổng thời gian bị lãng phí có thể lên tới 5,5-7,3 triệu giờ. Với GDP bình quân đầu người năm 2024 là 115 triệu đồng và giả sử một người lao động làm việc khoảng 2.000 giờ mỗi năm, giá trị gia tăng trung bình của một giờ lao động là 57.500 đồng. Điều này có nghĩa là khoảng thời gian mất 3-4 phút có giá trị kinh tế từ 2.875 đến 3.833 đồng mỗi hành khách. Khi nhân với tổng số lượt khách, mức lãng phí toàn xã hội rơi vào khoảng từ 316 – 422 tỉ đồng mỗi năm, một con số không hề nhỏ.
Những con số này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải coi việc hiện đại hóa thủ tục sân bay là một ưu tiên trong chính sách tiết kiệm nguồn lực xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Một trong những giải pháp quan trọng là áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu các quy định kiểm tra an ninh gây phiền hà cho hành khách. Trên thế giới, nhiều sân bay đã áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu các quy định này. Tại Mỹ, việc bắt buộc cởi giày khi qua cửa an ninh đã được hủy bỏ từ tháng 7-2025. Tương tự, các chương trình như TSA PreCheck đã cho phép hành khách được miễn việc cởi giày, tháo laptop, hoặc cởi áo khoác.
Ở Việt Nam, hầu hết sân bay quốc tế và nội địa vẫn đang áp dụng quy định yêu cầu hành khách cởi giày, tháo thắt lưng, bỏ hết thiết bị điện tử vào khay để kiểm tra. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ kiểm tra an ninh, việc dỡ bỏ quy định này hoàn toàn có thể thực hiện được nếu đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng an ninh hiện đại như máy soi CT, máy quét millimeter-wave và trí tuệ nhân tạo trong phân tích ảnh quét. Việc áp dụng các công nghệ này không chỉ giúp hành khách cảm thấy thoải mái hơn mà còn giúp xử lý lượng khách lớn trong thời gian ngắn hơn.
Đơn cử như công nghệ máy soi CT có thể giúp kiểm tra an ninh một cách nhanh chóng và chính xác, giảm thiểu thời gian chờ đợi của hành khách. Máy quét millimeter-wave cũng có thể giúp phát hiện các vật thể ẩn mà không cần phải cởi giày hoặc tháo thắt lưng. Ngoài ra, trí tuệ nhân tạo trong phân tích ảnh quét cũng có thể giúp tăng cường hiệu quả của quá trình kiểm tra an ninh.
Để áp dụng những công nghệ này, cần có sự đầu tư mạnh mẽ từ các cơ quan chức năng và các hãng hàng không. Việc nâng cấp hạ tầng an ninh tại các sân bay sẽ giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi và tăng cường trải nghiệm cho hành khách. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ hiện đại cũng sẽ giúp tăng cường an ninh hàng không và giảm thiểu rủi ro.
Trên thực tế, một số sân bay tại Việt Nam đã bắt đầu áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu các quy định kiểm tra an ninh. Tuy nhiên, việc triển khai rộng rãi các công nghệ này vẫn còn là một thách thức. Các cơ quan chức năng cần phải cân nhắc và tìm ra giải pháp phù hợp để áp dụng công nghệ hiện đại vào quá trình kiểm tra an ninh tại các sân bay.
Hiện đại hóa thủ tục sân bay và áp dụng công nghệ hiện đại vào quá trình kiểm tra an ninh là một bước quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và tiết kiệm nguồn lực xã hội. Với sự phát triển của công nghệ, việc giảm thiểu các quy định kiểm tra an ninh gây phiền hà cho hành khách hoàn toàn có thể thực hiện được. Điều quan trọng là các cơ quan chức năng phải có kế hoạch và chiến lược cụ thể để áp dụng công nghệ hiện đại vào quá trình kiểm tra an ninh tại các sân bay.
