Trong bối cảnh thế giới ngày càng kết nối, một mô hình kinh doanh mới đang nổi lên và thách thức định nghĩa truyền thống về khởi nghiệp. Mô hình này được gọi là ‘chủ nghĩa tư bản du mục’, nơi doanh nhân tự do lựa chọn nơi sinh sống, nộp thuế và vận hành doanh nghiệp dựa trên cơ hội toàn cầu thay vì gắn bó với quốc gia sinh ra.
Theo tạp chí Forbes, chủ nghĩa tư bản du mục cho phép doanh nhân tối ưu hóa thuế suất, môi trường pháp lý, chất lượng sống và khả năng tiếp cận nguồn vốn. Doanh nhân Mirjana Perkovic, người đã đi qua hơn 100 quốc gia và là thành viên Forbes Business Council, nhận xét rằng một ý tưởng tuyệt vời có thể thất bại nếu ra mắt ở sai thị trường, nhưng cũng ý tưởng đó có thể trở nên thành công vượt trội nếu được thử nghiệm và triển khai ở đúng nơi.
Nhiều công ty khởi nghiệp hiện chọn đặt trụ sở ở Estonia, nơi có chương trình e-Residency do chính phủ phát triển năm 2014, cho phép doanh nhân toàn cầu đăng ký và quản lý công ty hoàn toàn trực tuyến. Dubai cũng hấp dẫn nhờ chính sách 0% thuế thu nhập cá nhân và thị thực du mục số có thời hạn tối đa một năm, có thể gia hạn. Singapore nổi bật với vị trí chiến lược, thuế doanh nghiệp thấp và chương trình hỗ trợ ‘Start-up SG’.
Tính chất ‘du mục’ không chỉ giúp start-up giảm chi phí cố định mà còn tối ưu nguồn vốn và nhân sự. Với làm việc từ xa ngày càng phổ biến, doanh nhân có thể xây dựng đội ngũ toàn cầu, tuyển dụng nhân tài theo kỹ năng thay vì vị trí địa lý.
Truyền thống khởi nghiệp thường gắn liền với việc xây dựng công ty tại địa phương, tận dụng hệ sinh thái sẵn có trong không gian cụ thể. Nhưng chủ nghĩa tư bản du mục đang lật ngược tư duy đó: khởi nghiệp không nhất thiết phải ‘cắm rễ’, mà có thể ‘dịch chuyển chiến lược’ để thích nghi với môi trường thuận lợi nhất.
Môi trường ‘màu mỡ’ cho start-up gồm thuế thấp, quy trình thành lập doanh nghiệp nhanh gọn, hạ tầng số mạnh, mạng lưới đầu tư sôi động, không gian làm việc linh hoạt và hệ sinh thái cố vấn phát triển.
Thế hệ gen Z và thế hệ Alpha không xem công việc là một kiểu lao động cố định tại văn phòng cụ thể, mà là hành trình trải nghiệm, học hỏi và sáng tạo không giới hạn. Họ sẵn sàng sống ở Croatia, làm việc cho công ty Mỹ và bán hàng cho thị trường châu Phi, miễn có Internet và thị trường tiềm năng.
Tuy nhiên, mô hình này không thiếu thách thức. Việc thiếu ổn định, rào cản hành chính giữa các quốc gia, nguy cơ thay đổi chính sách thị thực và khó khăn khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp cần được lường trước.
Trong bối cảnh thế giới không ngừng biến động, kinh doanh du mục giúp doanh nhân tránh gánh nặng pháp lý không cần thiết, tiếp cận thị trường thuận lợi hơn và giảm chi phí giai đoạn đầu. Đây không còn là phong trào bên lề, mà đang trở thành khởi nguồn mới cho tinh thần khởi nghiệp thế kỷ 21 – nơi sự dịch chuyển được tận dụng như cơ hội, thay vì bất lợi.
‘Chủ nghĩa tư bản du mục’ là khái niệm về lối sống kết hợp với chiến lược tài chính do doanh nhân người Mỹ Andrew Henderson khởi xướng. Lối sống này khuyến khích doanh nhân, nhà đầu tư tối ưu thuế, đầu tư toàn cầu, tích lũy nhiều quốc tịch và sinh sống linh hoạt ở nhiều nước để tăng tự do cá nhân và bảo vệ tài sản.
